De (on)macht van het uitbesteden

We leven in een bijzondere tijd waarin we nog weinig zelf hoeven te doen. Koken, schoonmaken, de hond uitlaten, een kind voorlezen... Vrijwel alles wat denkbaar is, kun je uitbesteden. Wat gebeurt er eigenlijk als je ervoor kiest om het maken van een voorstelling uit handen te geven? Joeso Peters, Zen Roorda, Tim Verbeek en Raymond Muller van Illustere Figuren gaan dit theatrale experiment aan.

Voor hun voorstelling Outsourcing, of de kunst van het uitbesteden hebben de makers contact opgenomen met het Indiase outsourcingbedrijf GetFriday. Op de website van GetFriday valt te lezen: "GetFriday is your personal virtual assistant helping you offload your time-consuming mundane tasks." Oftewel: je kunt zo'n beetje alles aan hen overlaten. Zo'n voorstelling uitbesteden lijkt een goed plan. Het biedt Illustere Figuren namelijk de mogelijkheid om zichzelf thuis weer in te besteden. Want tja, een maaltijdbezorger laten komen of een kind voorlezen door een stem uit een app… Het kan allemaal, maar uiteindelijk gaat er niets boven de beleving, aandacht en ervaring om bepaalde activiteiten zelf te doen.

GetFriday gaat voortvarend te werk. Het team bedenkt het script, ontwerpt het decor, stelt vast hoe de acteurs gekleed moeten gaan, zorgt voor een licht- en geluidsplan en schrijft nauwkeurig uit wanneer wat moet gaan gebeuren op het podium. De personages in het uitbestede stuk zijn Zen, Tim, Raymond en Joeso, maar het hadden gerust ook andere namen kunnen zijn. GetFriday positioneert hen in een kantoorsetting. Een plek met de nodige problemen. Attributen verdwijnen en de prominente poster in het Kermit-groene decor gaat steeds schever hangen…

Het script van GetFriday wordt prima opgevolgd, maar werkt het ook?

Het verhaal gaat – niet geheel verrassend – over het uitbesteden van een belangrijke en allesbepalende opdracht. Tijdens dat proces krijgt iedere kantoormedewerker te maken met zijn eigen problemen. Deze worden door de bedenkers flink aangezet en clichés worden niet geschuwd. Grappig zijn de terugkerende 'motiverende quotes' op een T-shirt. De voorstelling gaat daarnaast over 'uitbesteding' in het algemeen. Hierbij krijgen we een inkijkje in de communicatie tussen het Indiase outsourcingbedrijf en hun opdrachtgevers. De opdrachtgever stelt harde eisen, bepaalt het tijdspad en voert de druk op. Vanuit India moet er van alles lastminute rechtgezet worden. De gezagsrelatie komt allesbehalve gelijkwaardig over.

Aan de andere kant: wat wij vanavond in het Grand Theatre krijgen voorgeschoteld – het verloop van deze voorstelling en alles wat er gebeurt – is uiteindelijk door GetFriday bepaald. Dus wie heeft hier daadwerkelijk de macht? En in hoeverre is er nog sprake van 'eigen regie', wanneer je ervoor kiest om een opdracht uit te besteden?

Deze voorstelling roept vooral de vraag op: hoe ver kun je gaan met uitbesteden?

Ondertussen zien wij de acteurs worstelen op het toneel. Met het thema, hun rollen, het verloop van de voorstelling en hun eigen vervangbaarheid. Verschillende vragen komen aan de orde. Heb je eigenlijk speciaal iemand nodig om de techniek te doen? Maakt het uit of je zelf op het podium staat of is iedereen inwisselbaar? Zorgt het uitbesteden ervoor dat je als acteur of maker overbodig bent geworden?

Volgens het script van GetFriday zou iedere rol door een bepaalde acteur gespeeld kunnen worden; mits duidelijk is wat degene zegt, doet, draagt en alle stappen goed zijn uitgeschreven. Dit experiment durven de Illustere Figuren aan te gaan. Toch begint het na verloop van tijd te wringen. Want: een theaterproductie uitbesteden, inclusief jezelf als acteur, is dat eigenlijk wel wenselijk?

Volgens Illustere Figuren gaat het erom dat je als maker een bijzondere band met het publiek opbouwt: hier en nu, in het theater. Die persoonlijke interactie lijkt te verdwijnen als je het maken en uitvoeren van een voorstelling volledig uitbesteedt. Een terechte constatering. Paradoxaal ook. Hoewel deze voorstelling over 'uitbesteden' gaat, wordt voor mij vooral de kracht van het zelf-doen benadrukt: ideeën bedenken, vallen, opstaan, iets nieuws uitproberen, ervoor gaan en trots zijn dat het is gelukt. Dat geldt natuurlijk niet alleen voor theaterproducties, maar ook voor het dagelijks leven waarbij de keuze voor 'uitbesteden' vaak makkelijk lijkt, maar niet altijd de beste beslissing is. Om die reden komt Outsourcing, of de kunst van het uitbesteden vooral over als Een ode aan het inbesteden.

Fotografie: © Knelis. Voorstelling 'Outsourcing, of de kunst van het uitbesteden', Illustere Figuren

Credits
Concept en spel: Joeso Peters, Raymond Muller, Zen Roorda, Tim Verbeek
Spel: Ben Verwegen, Auke Huizenga, Aranka Plante, Noa Milojkovic
Eindregie: Hanna van Mourik Broekman
Script: Nasir, Kishore en anderen van GetFriday
Decorbouw: Louwe Noordhoff
Creatief producent: Joran de Boer
Productieleiding: Suzanne Verhagen
Technisch producent: Wytze Veenstra
Publiciteit: Loes Nuijten
Campagnebeeld: Anne Caesar van Wieren

Ingrid de Vries

23-03-2022