Op exact hetzelfde tijdstip waarop Mark & Hugo Nederland weer in de lock-down-strafhoek zetten, beleven een honderdtal mensen de première van Jannie & Rika in het blijspel 'Meepesaant Groningen'. De plaatsnaam is van belang omdat de originele versie van 'Meepesaant' zich in Tilburg afspeelt. Met Tilburgse straatnamen, Tilburgse specialiteiten, een zwaar Tilburgs accent en Tilburgse humor.
Tien jaar geleden geschreven en gespeeld door Marc-Marie Huijbregts en Marcel Musters. En dat was blijkbaar een doorslaand succes. Uit wat ik heb gehoord en gelezen, maak ik op dat de heren zich destijds als koddige travestieten al schmierend een vette Havanna uit eigen doos cadeau hebben gedaan. En het publiek vond het schitterend. In Eindhoven en in Tilburg…
'Meepesaant' betekent zoveel als 'ondertussen' en is afgeleid van het Franse 'en passant'.
Nu met Groningse straatnamen, Groningse specialiteiten, in Algemeen Beschaafd Gronings en met Groningse humor. In het Der Aa-Theater. Sinds 1919 het huistheater van De Grunneger Sproak in de Akerkstraat alhier. Een oud verenigingsgebouw met een heerlijk ouderwetse bühne, lijsttoneel en een souffleurshokje. Dat kan enorm nostalgisch, charmant en lief zijn. In Parijs, Berlijn, Amsterdam, Wenen en zelfs op Manhattan heb ik veel van dergelijke oude theatertjes bezocht. Overal voelde ik de nostalgie, de grandeur van weleer en het respect en de inspiratie van een nieuwe generatie artiesten die hier nerveus begint en een hoogbejaarde garde die er gepokt en gemazeld eindigt.
Maar hier in het Der Aa-theater mis ik dat gevoel, die sfeer. Tientallen oude film- en theaterposters zouden wonderen doen, een behangetje, een paar likken verf, de garderobe en kassa weer bemannen, een vrolijk variété-muziekje, wat oude theaterkostuums en rekwisieten, foto's, een bos bloemen... Een kapot lampje vervangen... In ieder theater hoort elk bolletje in elke luchter en armatuur het te doen. Kleine moeite toch? Dus lieve Gemeenteraad van Groningen: als je een stadsschouwburg in volle glorie kunt restaureren, een Forum neerzetten, gedeeltelijke nieuwbouw van BijVrijdag hebt goedgekeurd en financiert, rond de machinefabriek/NNT nieuwbouw faciliteert en durft te dromen van een nieuwe Oosterpoort… Dit heerlijke theatertje kan een beetje aandacht en hulp van jullie heel goed gebruiken.
Enfin, dat allemaal en passant dus. Terug naar Meepesaant!
Het verhaal: de zussen Jannie en Rika van der Hoek (gespeeld door Erwin Pals en Fred Rutting) zitten bij elkaar. Een derde zus is onder nog niet opgehelderde omstandigheden op een cruiseschip overleden en de dames bereiden de crematie voor. Ik ken de oorspronkelijke tekst (die met al die Tilburgse humor dus) niet. Maar deze is bewerkt en ingekort door Yentel van Rijt en Bas Meekhof. Bas voert ook de regie. Het is inderdaad een flinterdun verhaaltje. En een gegeven waar heel wat toneelstukken mee beginnen.
Ik denk aan Mijn Zuster en Ik uit 1987 geschreven door Jos Brink met een magistrale Josephine van Gasteren in de (dubbel)hoofdrol. Die vierde met dit stuk haar vijftigjarig toneeljubileum. En de verrukkelijke openingszin van de onvergetelijke Sacco van der Made na de begrafenis: "Zo, daar zijn we eindelijk vanaf!" Maar dit overlijden is vooral een kapstok waaraan allerlei kleine anekdotes, magere invalletjes, alledaagse onbenulligheden, improvisaties en emoties zijn opgehangen. Er wordt wat gekaart, wat thee gedronken, ideetjes geopperd voor een uitje van het plaatselijk zangkoor, getelefoneerd, gegrinnikt, gesnotterd. Er wordt gekissebist over smaakjesthee, wasverzachter, knellende badpakken, tepel-crème en een afscheidsgedicht. En er worden enveloppen geschreven en postzegels geplakt natuurlijk.
Maar het stuk begint wanneer het publiek binnenkomt met twee dames van gevorderde leeftijd aan een doodgewone eettafel in een doodgewone huiskamer.
Afhangend tafelkleed, kristallen fruitschaal met appelsienen. Wat tijdschriften, een kaartspel en wat nep-waxinelichtjes. Ze neuriën en zingen het lied Droomland. Dat is een vertaling van Beautiful isle of somewhere, een Amerikaans lied uit 1897. De tekst van domineesvrouw Jessie Brown Pounds, op muziek gezet door de componist John Sylvester Fearis, werd erg populair en gezongen op de begrafenis van de vermoorde Amerikaanse president William McKinley. Bekende artiesten die het lied zongen zijn onder andere Jo Stafford en Vera Lynn. De Nederlandse vertaling, Droomland, werd in 1934 op de plaat gezet door Willy Derby. Na de oorlog nam ook Willy Alberti het op zijn repertoire. Heintje nam een Duitse versie, Traumland, op. Maar nu dus de aarzelende en ontroerende versie van Jannie en Rika.
In enkele alinea's wordt vervolgens kort en krachtig de huidige situatie geschetst. En dan gebeurt er iets frappants. Erwin en Fred laten hun karakters de karakters, nemen plaats op de rand van de bühne en uiten hun dankbaarheid en opgetogenheid dat ze na een jaar repeteren eindelijk hun voorstelling met ons mogen en kunnen delen. Er worden kort wat jeugdbelevenissen opgehaald, vastgesteld dat van beide acteurs beide ouders zijn overleden en geconcludeerd dat de mooie herinneringen resten. Dan piept de wasdroger van Jannie en wordt het spel hervat.
Een uiterst wonderlijk intermezzo. Toch werkt het.
Zelfs zo goed dat het jammer is dat het niet nog een tweede of zelfs een derde keer kort terugkomt. De tekst, nogmaals, is flinterdun. Een goede grap, een gierend misverstand, laat staan een dijenkletser is in de verste verte niet te bekennen. Het gaat om het compleet onnozele en willekeurige van de hak op de tak springen wat het tot een blijspel maakt. Dan is de verleiding ontzettend groot om te gaan schmieren, het te gaan zoeken in gekke bekken en maniertjes. Maar in deze gapende valkuil trappen Erwin en Fred niet. Ze blijven hun karakters gewetensvol spelen. Zo overtuigend dat je na enkele minuten al niet meer het gevoel hebt naar verklede mannen te kijken.
Ook de regie is uiterst summier en statisch. Het is en blijft toch voornamelijk zitten aan tafel. Vreemd genoeg gaat bij ieder telefoongesprek een speler plots naar de rand van het podium, doorbreekt de 'vierde wand' alsof hij ons aan de lijn heeft. En liggen de mogelijkheden voor het oprapen. Twee zussen die al kibbelend over de rouwtekst proberen om samen beddengoed op te vouwen. Helaas, we krijgen het niet. Maar ook hier, aan tafel, blijven Erwin en Fred stevig en volop geloofwaardig in het zadel. Een knappe prestatie.
Al met al is Meepesaant Groningen een prima blijspel, een erg vrolijk begin van het weekend en vooral een voorbeeld van uitstekend amateurtoneel. Veel te zeldzaam anno nu en juist daarom zo waardevol. Mark & Hugo mogen dan wellicht wat meer kijkers getrokken hebben… De Jannie's en de Rika's van vandaag en morgen houden de theaters open!
Fotografie: © Rob de Lange, voorstelling 'Meepesaant Groningen'
'Meepesaant Groningen' is een coproductie van BM Producties & Mugmetdegoudentand.
Oorspronkelijke tekst: Marc-Marie Huijbregts en Marcel Musters
Spel: Erwin Pals en Fred Rutting
In een eigentijdse bewerking en onder eindregie van: Yentel van Rijt, Sanne Bouma en Bas Meekhof
Nog even dit
Onze artikelen zijn gratis en zullen nooit achter een betaalmuur verdwijnen. Voor theatermakers willen wij een onafhankelijk en levendig platform bieden: voor nu en in de toekomst. Donaties zorgen ervoor dat wij op lange termijn kunnen blijven investeren in het platform Theater050 en dat verhalen over theaterproducties belicht worden.
Betalen kan via onderstaande knop en je mag het bedrag zelf kiezen.
Bedankt voor je steun!
Kies het bedrag en doneer
Dio van Velden
Verhalen
In vrijheid touren, tobben en verwonderen
Ingrid de Vries
Verhalen
