Voor mijn laatste Noorderzonvoorstelling ga ik naar een concert van de Noord-Londense (met Australische roots) componist/uitvoerend musicus Zubin Kanga. En wel in de Lutherse Kerk.
Ik verheug me enorm op een weerzien met die kerk, enigszins verscholen in de Haddingestraat. Vier jaar geleden speelden wij van Schout bij Nacht een week lang onze voorstelling Courtisane aldaar. Oók als onderdeel van het Noorderzon programma.
Maar om er te komen, moet ik even over een hobbel. De kortste weg is via de Grote Markt. De hobbel is… de kermis. Laat ik het netjes schrijven: ik vind kermis niet fijn. Vroeger als kind niet, nu nog steeds niet. Wat een enorme kakofonie aan geluid! Zijn er schuilkelders open? Typische kermisklanken…ik noem het waanzin, neem een aanloop en sprint naar mijn Xanadu, de Lutherse schuilkerk.
De Lutherse kerk is gebouwd aan het einde van de 17e eeuw.
Het Lutherse geloof was officieel nog niet toegestaan, maar gedoogd door het stadsbestuur. Voorwaarde was wel dat de kerk vanaf de straat niet herkenbaar mocht zijn en zodoende werd verborgen achter een voorhuis. In de 19e eeuw kwam boven de ingang het opvallende ornament van de zwaan, hét symbool van de Lutherse gemeente. (*1) Achter de kerkzaal is de Lutherzaal uit 1925 met de markante parabolische bogen, het gebruik van glas-in-lood in art deco-stijl en puntgave interieur. Een rijksmonument.
Ik ben vroeg, mag al naar binnen en neem plaats in het midden op de eerste rij. Voor mij staan zes keyboards en synthesizers opgesteld. Een vleugel, allerlei randapparatuur zoals laptops, pedalen, snoeren, heel veel snoeren en heel veel speakers. Wat een contrast met de prachtige orgels welke deze kerk rijk is en onderdeel waren van onze voorstelling. Het Van Oeckelen-orgel uit 1896 en een reconstructie van het oorspronkelijke Arp Schnitger-orgel uit 1699. (*2) Saillant detail is dat uitsluitend de twee musicerende engeltjes origineel zijn. Na jarenlang verblijf op een orgel in Appelscha werden ze weer thuisgehaald. (*3)
Wat een contrast ook met het prachtige glas-in-lood-raam. Daar staat Luther dan. Tijdens zijn officiële verhoor anno 1521 in de Rijksdag van Worms. Onderaan zijn legendarische woorden: ‘Hier sta ik, ik kan niet anders. God helpe mij, Amen’. Het roert mij telkens weer. Een meneer heet ons welkom en zegt ons dat we naar toekomstmuziek gaan luisteren. Maar we zullen ook bekende loopjes uit de popmuziek horen en stukjes Matthäuspassion. "Van Bach," voegt hij ons nog toe. Ik kijk snel om mij heen.
De kerk is erg goed gevuld.
Grotendeels met publiek wat ik wel bij een oratorium over het lijdens- en stervensverhaal van Jezus verwacht. Dan komt Zubin Kanga op.
Geheel in het zwart gekleed, een bos wilde krullen en een soort handschoenen welke in een film van Star Wars niet zouden misstaan. Het zijn MiMU sensor handschoenen. In de vingers zitten sensoren, op de handpalmen zenders of zijn het juist ontvangers?
In elk geval: door grootse dirigentachtige bewegingen gonst, buldert en zwoescht er van alles.
Het is een stuk van de meester zelf met als titel Hypnagogia. Op het keyboard worden toetsen aangeslagen, op de vleugel eveneens en verder wordt op knopjes, kastjes en pedalen gedrukt. Ik kan er geen touw aan vastknopen dus luister maar gewoon en wacht op beelden, probeer te associëren. Ik ben in een dierentuin. Het verblijf van gapende nijlpaarden herken ik wel maar zijn dat vervolgens nu bronstige gibbons of… Dan uiteindelijk een volière met… tja, met wat eigenlijk? Met snavels, heel veel snaterende snavels! Kermisklanken…
Het tweede stuk begint met een orgie van doedelzakken. Je hoeft blijkbaar maar af en toe een toets aan te slaan en allerlei voorgeprogrammeerde composities komen tot je, samples en hooks. Ik vind alles een wonder. Geen spoor van Bach. Hoogstens de triomfmars uit Aida van Verdi maar dan versneld achterwaarts afgespeeld: een creatie genaamd Star-Way van ene Tansy Davies. Alex Paxton maakte Car-Pig. Tot op heden is één ding helder: de toekomstmuziek is niet iets om bij in slaap te vallen. Ik doe geen oog dicht. Car-Pig: ik hoor geen auto. Geen Tesla en geen Formule 1-ding. Ook het gesputter van mijn eigen rammelbak niet na acht startpogingen. Ik hoor geen geknor, geen lijden, geen sterven. Ik hoor geen ritme, geen thema’s noch harmonieën. Maar net als vroeger tijdens blokfluitles ben ik gefascineerd…
Het laatste gedeelte zijn eigenlijk drie korte composities: DANCE SUITE van Alex Groves. Eindelijk herken ik de onderliggende house-beats weer. Ik hoor riffs, arpeggio’s en een hook. Al zijn alle overige klanken experimenteel. Zowel qua kleur als opeenvolging, compositie dus. Maar ik vind weer iets van aansluiting. Na de eerste composities vreesde ik dat ik toch iets te lang ben blijven dwepen met ABBA, Vicky Leandros en de mathematische precisie van Bach. Ik zal de stukken niet in huis halen om ze keer op keer opnieuw te beluisteren. Maar ik heb mogen ruiken aan muziek van de toekomst. En dat ervaar ik als een verrijking en een voorrecht.
Ik verlaat ‘mijn’ geliefde schuilkerk. En moet weer over die hobbel. Door de kakofonie die kermis heet. Ik sta even stil bij de botsauto’s en bedenk hoe fantastisch de compositie Car-Pig hier zou passen. Wie weet… over dertig jaar. Toekomstkermisklanken. Zal ik dán in zo’n karretje stappen? En zeggen: ‘Ik zit hier. Ik kan niet anders. God helpe mij, Amen’
Over de maker
Componisten & Werktitels
Zubin Kanga – Hypnagogia (naar Bach)
Tansy Davies – Star-Way
Alex Paxton – Car-Pig
Alex Groves – DANCE SUITE
Alle werken in dit programma zijn in opdracht gegeven of gecreëerd door Zubin Kanga als onderdeel van Cyborg Soloists
* Geraadpleegde bronnen
1. https://luthersekerkgroningen.nl/historie-1
2. https://orgelstad.nl/orgels/lutherse-kerk/
3. https://www.orgelsite.nl/groningen-evangelisch-lutherse-kerk-reconstructie-schnitger-orgel/
Artikelen over Noorderzon
In dit overzicht zijn alle artikelen van Theater 050 over Noorderzon Festival of Performing Arts & Society terug te lezen.
Hoofdafbeelding: © Robin Marks, Zubin Kanga op Noorderzon Festival of Performing Arts & SocietyNog even dit
Onze artikelen zijn gratis en zullen nooit achter een betaalmuur verdwijnen. Voor theatermakers willen wij een onafhankelijk en levendig platform bieden: voor nu en in de toekomst. Donaties zorgen ervoor dat wij op lange termijn kunnen blijven investeren in het platform Theater050 en dat verhalen over theaterproducties belicht worden.
Betalen kan via onderstaande knop en je mag het bedrag zelf kiezen.
Bedankt voor je steun!
Kies het bedrag en doneer
'To be or not to be' met een discobal
Rina Copinga
Verhalen
