Een lege Stadsschouwburg Amsterdam (ik blijf haar zo noemen) als decor. Op het podium een eenvoudige tafel met daarop een brandende kaars op een schoteltje. Achter die tafel zit een acteur uit het Nederlandse theater. Soms met een glaasje water of vel papier of kleine lessenaar. Dat is wat we zien. Elke avond klokslag 20.00 uur wordt een verhaal verteld. Een verhaal uit de 'Il Decamerone'. En ik ben de enige bezoeker.
De hele schouwburg heb ik voor mijzelf alleen. Een vurige wens wordt werkelijkheid. Deze avond is de beurt aan Hadewych Minis. Onder anderen Ramsey Nasr (zie hoofdfoto) en Marieke Heebink gingen haar voor. Pierre Bokma, Gijs Scholten van Aschat en anderen volgen.
Hadewych verhaalt over ene Lisabetta. Zij beleeft een vurige en heimelijke romance met een blijkens woest aantrekkelijke werknemer, genaamd Lorenzo, van het familiebedrijf wat bestierd wordt door haar drie broers. Hoe omzichtig het liefdeskoppel ook te werk gaat, het komt uit.
Om de familie niet te schande te maken, bedenken de broers een list.
De broers brengen hun knecht om het leven, begraven hem op een afgelegen plek en verspreiden het verhaal dat zij hem op een langdurige zakenreis hebben gestuurd. Lisabetta wacht en wacht en plengt bittere tranen. Op een nacht verschijnt Lorenzo haar in een droom, vertelt wat hem is overkomen en wijst haar de plek waar hij begraven ligt. Heimelijk graaft ze zijn lichaam op, scheidt het hoofd van de romp en verbergt het in een prachtige aardewerken pot met basilicum.
Elke dag weent ze langdurig boven de plant die weelderig groeit en geurt. In tegenstelling tot Lisabetta zelf: haar eens zo geroemde schoonheid kwijnt weg. Als haar broers de pot tenslotte wegnemen, ontdekken ze het ontbindende hoofd van Lorenzo en weten dat de waarheid aan hun zuster is geopenbaard. Kort daarop sterft Lisabetta van verdriet.
Een verhaal. Een prachtig verhaal wat heel veel, zo niet alles in zich heeft wat een verhaal tot een 'lekker sappig' verhaal maakt. Mooie mensen, gegoede stand, stiekeme liefdesaffaires, wellust, een familiebedrijf, jaloezie, moord en doodslag, intriges, intens verdriet en ook nog eens een verrukkelijk, tragisch einde. Dallas en Dynasty in een notendop. Het is echt smullen.
Zo'n verhaal wordt ook wel een parabel genoemd. Wat 'gelijkenis' betekent.
We vinden ze veelal in het Nieuwe Testament. Een parabel is een kort verhaal - gewoonlijk gesitueerd in het dagelijks leven - dat dient om een religieus, moreel of filosofisch idee te illustreren. In parabels wordt vaak een persoon geconfronteerd met een bepaald moreel dilemma. Of: een persoon komt tot een dubieuze of ondoordachte beslissing, zodat hij naderhand met de gevolgen wordt geconfronteerd.
Dat zo'n beslissing ongunstige gevolgen kan hebben, begrijpt iedereen wel; maar de luisteraar wordt nu uitgenodigd om het beeld op de werkelijkheid toe te passen. Parabels waren vooral bedoeld voor de zeer gegoede burgerij, geestelijke stand en vorstenhoven. Fabels waren voor het gewone volk, het plebs. Ook fabels dienden, behalve voor vermaak, als lering en stof tot nadenken. Zij waren en zijn meer alledaags, minder plechtig geschreven en hebben vaak dieren als personages.
De parabel van Lisabetta is een van de honderd novellen van 'Il Decamerone'. Een middeleeuws meesterwerk van de Italiaanse dichter en geleerde Giovanni Boccaccio.
In 1348 breekt de pest uit in Florence. Deze Zwarte Dood eist enorm veel slachtoffers. Ook Boccaccio verliest zijn ouders en vrienden. In 1349 start hij met het schrijven van Il Decamerone. Een zorgvuldig geconstrueerde raamvertelling. Hij werkt er twee jaar onafgebroken aan en zelfs tot 1360 brengt hij her en der wijzigingen aan.
Het werk heeft altijd in de belangstelling gestaan, was hele periodes verboden (in Amerika stond tot 1934 een half jaar dwangarbeid op het in bezit hebben ervan!) maar heeft ook velen geïnspireerd: William Shakespeare, Thomas Moore en Charles Bukowsky. Pier Paolo Pasolini verfilmde een deel in 1971. Een opmaat naar 'Saló of de 120 dagen van Sodom' een film waarin ook verhalen verteld werden en die, naar men aanneemt, aanleiding was voor de verschrikkelijke lynchpartij op hem.
'Il Decamerone': zeven jonge dames en drie jonge heren, allen uit zeer gegoede kringen, ontvluchten het door de pest geteisterde Florence.
De tien Florentijnse jongeren (bekend als de 'Brigata') hebben allegorische namen als: Filostrato, Neifile, Dioneo, Panfilo en Pampinea. Zij vestigen zich twee weken lang op een landgoed ver buiten de stad. De dagen hebben een strikt ritme: de ochtenden worden gevuld met musiceren, dans en spelletjes. In de namiddag, na de siësta, worden verhalen verteld.
Iedereen vertelt elke dag één verhaal. Behalve op de vrijdag en zaterdag. De vrijdag wordt gewijd aan gebed, de zaterdag gebruiken de dames om uitgebreid toilet te maken. Tien personages vertellen tien dagen lang tien verhalen. Wat het totaal dus op honderd verhalen brengt. Met humor, kritiek op gezagsdragers en lichte erotiek.
In tijden van nood kunnen we onze toevlucht nemen tot verhalen. Tot de kunst.
Ook wij worden nu bedreigd door een ziekte. Ook wij moeten zoveel mogelijk binnen blijven. Daarom maakt het Internationaal Theater Amsterdam juist nu deze verhalen toegankelijk voor het publiek.
Toneelleider Ivo van Hove uitte het idee spontaan in het programma DWDD, Minister Ingrid van Engelshoven trapte af met het voorwoord van Boccaccio, acteurs uit het Nederlandse theater volgen in de estafette en lezen ons deze verhalen voor. Steeds één per dag. Elke dag een nieuw verhaal. Behalve op vrijdag en zaterdag uiteraard. Als ode aan het leven. En aan Boccaccio's Il Decamerone.
In deze tijd zouden deze tien Florentijnse jongeren zich zeker bezighouden met hockey, roeien of schermen. En lid zijn van Vindicat.
Hoewel: de dames staan voor de kardinale deugden als verstandigheid, rechtvaardigheid en zelfbeheersing. Of ook wel voor de drie Goddelijke deugden: geloof, hoop en liefde. De mannen zouden de driedeling van de ziel vertegenwoordigen: rede, woede en lust.
Daarnaast spreken ook de namen van de personages in de verhalen zelf tot de verbeelding. Het is onverstandig en zelfs onmogelijk om nu af te reizen maar Italië stijgt met stip naar de top drie van toekomstige vakantiebestemmingen bij alleen al het horen van de naam: Talono d'Imolese.
Talono d'Imolese droomt dat een wolf de hals en het beeldschone gelaat van zijn vrouw verscheurt. Hij zegt haar dat ze zich in acht moet nemen, maar zij vertrouwt hem niet en vermoedt een heimelijke amoureuze affaire. Zij slaat zijn waarschuwing in de wind, verlaat het huis en de droom komt uit. Op het nippertje wordt zij gered, maar de rest van haar leven slijt ze met een totaal verminkt gezicht binnenshuis.
De Markiezin van Monferrato pareert met een kippenbanket en een paar gevatte opmerkingen de onbezonnen liefde van de Franse koning.
Wanneer heb ik voor het laatst het woord markiezin gehoord? Een kippenbuffet! (Het is uiteraard volledig toevallig dat er nu een grote braadpan met kippenpoten staat te stoven alhier. Het water loopt me in de mond.)
Nu we het toch over eten hebben: Chichibio, de kok van Currado Gianfigliazzi, brengt met een ontwapende kwinkslag de woedende Currado aan het lachen en ontkomt daardoor aan diens dreigementen. Hulde aan Achraf Koutet die deze namen herhaaldelijk moet uitspreken.
Deze en alle andere verhalen worden zonder al teveel opsmuk verteld. Heel rustig, met een prachtige dictie welke je van deze gepokte en gemazelde acteurs verwachten mag. Hier en daar een vleugje emotie om een bepaald woord, uitroep of volzin van een van de karakters wat accent te geven. Dat is het. Charmant is ook dat kleine haperingen, minieme versprekingen zelfs, behouden zijn gebleven. In die prachtige, lege schouwburg aan het Leidseplein in Amsterdam.
Die natuurlijk avond aan avond vol moet zitten. Zoals alle schouwburgen in Nederland vol moeten zitten. Zoals onze eigen schouwburg hier aan de Turfsingel waar ik alle dagen op uitkijk. Ik mis het zicht op de brandende kroonluchters door de vitrages, de wijd geopende deuren, het verwachtingsvolle en opgewonden publiek dat toestroomt.
Toch is die achtergrond van een lege zaal geen aanklacht, geen protest of lament.
Geduldig wacht ze op ons. Ze laat ons weten dat ze er klaar voor is. Om ons te ontvangen als het weer kan en mag. Dat we weer welkom zijn. Tot die tijd (bijna) iedere dag een nieuw verhaal op ITA's Decamerone.
ITA's Decamerone is een samenwerking tussen Internationaal Theater Amsterdam, VPRO/MONDO en Het Nationale Theater. De opnamen vinden plaats onder veilige omstandigheden in de schouwburg van ITA aan het Leidseplein in Amsterdam.
Hoofdfoto
Still uit ITA's Decamerone: Episode 1 met Ramsey Nasr
Afbeelding aangeleverd door ITA
Nog even dit
Onze artikelen zijn gratis en zullen nooit achter een betaalmuur verdwijnen. Voor theatermakers willen wij een onafhankelijk en levendig platform bieden: voor nu en in de toekomst. Donaties zorgen ervoor dat wij op lange termijn kunnen blijven investeren in het platform Theater050 en dat verhalen over theaterproducties belicht worden.
Betalen kan via onderstaande knop en je mag het bedrag zelf kiezen.
Bedankt voor je steun!
Kies het bedrag en doneer
'Ik ben altijd op zoek naar de mens achter de danser'
Ingrid de Vries
Verhalen
'Het is een eer om Johans leven te vertalen naar het toneel'
Ingrid de Vries
Verhalen
