Ik begeef me naar de Nieuwe Kerk voor het concert van een dame en haar muziek welke ik totaal niet ken: Emma Ruth Rundle. Het is een gok. Maar als je in één adem genoemd wordt met Jeff Buckley, Rufus Wainwright en Leonard Cohen dan is mijn interesse meer dan gewekt. En wordt een gok een avontuur, een ontdekkingsreis.
Nieuwe Kerk Groningen
De Nieuwe Kerk, in de 18e eeuw ook wel Noorderkerk genoemd, staat op het Nieuwe Kerkhof in de Hortusbuurt. De naam 'nieuwe' kerk is een verwijzing naar de 'oude" Sint-Walburgkerk. Oorspronkelijk heette het kerkhof het Nieuwe Sint-Walburgkerkhof. De kerk staat op de noordelijkste heuvel van de Hondsrug. In 1634 werden de plannen voor een kerk gepresenteerd maar deze kwam pas in 1664 gereed. Er was op het nieuwe kerkhof dus al een begraafplaats. Hier werden vroeger de pestdoden begraven (toen dus nog buiten de stad). Het orgel in de Nieuwe Kerk is in 1831 gebouwd door J.W. Timpe naar een ontwerp van P. van Oeckelen (Bron: Wikipedia, Nieuwe Kerk Groningen). Enkele jaren geleden werd het na een grondige restauratie weer in gebruik genomen: mijn laatste bezoek aan dit prachtige gebouw en dus hoogste tijd voor een weerzien.
Het is verrassend druk. En ik kijk mijn ogen uit.
Keurige vijftigers en hippe dertigers zie ik, maar vooral veel (hoe moet ik ze beschrijven?) ouwe en jonge rockers. Leren jacks, boots, lange haren met plukken rood, geel en blauw erin, baarden, piercings, tatoeages… Ik mis de ronkende Kreidlers, Puchs en Harley's op het grindpad. De helft van hen heeft Woodstock nog beleefd en de rest is net bijgekomen van ESNS. Echt fantástisch om daar tussen te zitten en dat allemaal te ervaren. Ja, onze Lieve Heer heeft vandaag wel heel vreemde kostgangers!
Op het psalm- en gezangenbord prijken de woorden Geloof Hoop en Liefde in kapitalen. Daaraan hangen knaapjes met T-shirts waarop afbeeldingen van schedels en in Gotische letters de naam van de hoofdartieste. Een troostrijk en intrigerend memento mori. De souvenirtafel doet goede zaken: de shirts, posters en vooral het vinyl verwisselen vlot van eigenaar. Glunderende gezichten alom en ik werd overvallen door heimwee. Ik herinnerde me dat ik met diezelfde ongelooflijke vreugde als vijftienjarige de dubbel-LP van Evita in handen kreeg. Omdat ik geen platenspeler had, moest ik nog twee jaar wachten eer ik deze kon beluisteren…
Ik kwam zowaar bekenden tegen! Toen ik een paar keer blij verrast uitriep: "Wat doe jij hier?" kreeg ik steevast als antwoord: "Emma Ruth Rundle natuurlijk!" Heb ik dan dik twintig jaar onder een steen geleefd? Want zo lang timmert de dame al aan de weg. De Amerikaanse Emma Ruth Rundle (oktober 1983) presenteert poëtische nummers van haar nieuwste album Engine of Hell waarmee ze terugkeert naar haar beginjaren en terugblikt. Zoals ze zelf zegt: "Here are some very personal songs: here are my memories. I'm taking you with me and it's very f****d up and imperfect." Op de solotoer dus, maar ze was ook het creatieve brein achter de postrockbands Red Sparowes, Marriages en Nocturnes (ik heb niet onder één steen geleefd maar onder een heel trottoir).
Maar eerst een voorprogramma. Zoals dat hoort bij een concert.
Jo Quail komt op met iets wat als een flinke kruisboog oogt. Het blijkt een elektrische cello. Het instrument wordt trefzeker aangekoppeld en voortreffelijk bespeeld. Het eerste stuk doet mij denken aan de prachtige treurmars Åses død uit het kamermuziekstuk Peer Gynt van de componist Edward Grieg. Er volgen nog drie fascinerende stukken. Er worden geluiden op het instrument gemaakt welke blijkbaar meteen worden opgeslagen en gereproduceerd. Nieuwe akkoorden, noten en ritmes worden alsmaar toegevoegd waardoor er een steeds rijkere compositie hoorbaar ontstaat. Behalve het bespelen van de cello komt er ook heel wat voetenwerk op twee ingenieuze apparaten op de vloer aan te pas. Ik heb recent een beatboxer aan het werk gezien en gehoord in het variététheater Wintergarten in Berlijn met een enigszins vergelijkbare act. Die kon mij weinig bekoren maar nu zit ik ademloos te kijken en te luisteren. Wat begint als een piepende deur in een enge film culmineert in een triomfantelijke militaire parade tijdens Quatorze Juillet op de Champs-Élysées in Parijs. Jo wordt beloond met een groots applaus (maar we zien en vooral horen haar later nog even terug).
De pauze benut ik om buiten een rokertje op te steken. Ik heb direct een superfan in mijn nek. Geen fan van mij, van Emma vanzelf. "Polen was gewéldig: helemaal uitverkocht. Italië was ook briljant. Ook helemaal uitverkocht. Alleen kon je daar geen alcohol kopen dus ik ben nu voor de zekerheid even langs de Appie gegaan (opent zijn jas: meneer lijkt voorbereid op een overnachting achter het Timpe/Van Oeckelenorgel. De IPhone komt tevoorschijn met YouTube) Marriages: briljant gewoon. Alle nummers zijn verbonden met elkaar maar zijn toch allemaal verschillend, briljant, briljant gewoon." Ik houd het bij een half rokertje…
Ineens is ze daar, onopgemerkt bijna.
Ze scharrelt wat tussen vleugel, microfoons en gitaar. Ze wordt dit jaar veertig, maar ziet eruit als een schuchtere tiener. Eenvoudig zwarte coltrui op een zwarte pantalon. Wel flink geëxperimenteerd met de make-updoos. De zwaar aangezette wenkbrauwen monden uit in zwarte en rode druipers op de wangen. Een kort welkom en een eerste nummer achter de vleugel. Iedereen lijkt de adem in te houden, doodse stilte. Rundle zingt met hele ijle stem, haar lippen aan de microfoon gekleefd. Het geluid komt door een piepklein spleetje tussen de lippen vandaan (last van poliepen zal ze niet snel krijgen). IJl inderdaad als in enkele nummers van Björk, breekbaar als Joni Mitchell. 'De beste verdediging is de aanval' gaat hier absoluut op: ik ben verbijsterd.
Ze vult het concert van een uur vervolgens met veel nieuw werk waarbij ze de vleugel en gitaar bijna om en om bespeelt. Op beide instrumenten beroert ze (als bijna terloops) voor ieder nummer meerdere malen een snaar of enkele toetsen (als een auto die beroerd start na een vriesnacht), murmelt iets van een toelichting waarna het echte nummer wordt ingezet. De superfan zit dus écht in mijn nek. Er klinken twee tonen. "Company, oh yeh," kreunt hij. Emma legt uit dat het volgende nummer dat ze gaat zingen The Company heet. De superfan kreunt harder, ik bedek mijn nek wat beter met mijn shawl. Emma zet het nummer in en superfan neuriet het hele nummer mee. Wat eigenlijk een fantastische prestatie is want de muziek van Rundle staat enkele tientallen lichtjaren verwijderd van onze Songfestival-liedjes. Geen enkele liedregel is hetzelfde. Na The Company vragen omzittenden fluisterend aan superfan om dat toch liever niet meer te doen. Waarop deze blijmoedig roept: "Ik zal mijn best doen maar ik kan het niet beloven!" Tja, briljant…
Emma Ruth komt wat mij betreft het allerbeste tot haar recht als ze één is met de vleugel.
Als zij met dichtgeknepen ogen en bijna dichtgeknepen mond helemaal op lijkt te gaan in haar memoires en die heel bedeesd maar zelfverzekerd met ons deelt. Zo aarzelend als de nummers beginnen, zo abrupt eindigt haar laatste, indrukwekkende toegift. Als dit concert mij iets heeft gebracht, is het wel het bewijs dat buitenaards leven bestaat. En dat er heel, heel af en toe zo'n wezentje tijdelijk naast ons wordt neergezet om ons te laten voelen wat een vreemde kostgangers wij eigenlijk zijn…
Hoofdafbeelding: Emma Ruth Rundle, foto aangeleverd door SPOT Groningen
Nog even dit
Onze artikelen zijn gratis en zullen nooit achter een betaalmuur verdwijnen. Voor theatermakers willen wij een onafhankelijk en levendig platform bieden: voor nu en in de toekomst. Donaties zorgen ervoor dat wij op lange termijn kunnen blijven investeren in het platform Theater050 en dat verhalen over theaterproducties belicht worden.
Betalen kan via onderstaande knop en je mag het bedrag zelf kiezen.
Bedankt voor je steun!
Kies het bedrag en doneer
Dio van Velden
Verhalen
Dio van Velden
Verhalen
