Het jaarlijks Jonge Harten Festival is weer van start gegaan. Acht dagen lang presenteren jonge theatermakers en spelers zich in heel diverse producties. Ik trap af bij en met De Noorderlingen. Zij trakteren ons op een bewerking van het boek ‘Waarom het kind in de polenta kookt’ van Aglaja Veteranyl.
We zijn te gast in de nieuwbouw achter de Machinefabriek van het NNT/Club Guy & Roni. Zes trappen van elk tien treden op naar een riante bovenzaal. Een zogeheten vlakkevloer-theater met een tribune. Een black box en die is zo gelaten. Aan de zijkant wat zwarte stoelen en iets voor het achterdoek twee zwarte coulissen. Het is volle bak en docente/regisseur Lies van der Wiel staat met een gespannen gezicht publiek naar lege stoelen te dirigeren.
Ik ken het boek niet, noch de auteur. Het is blijkbaar autobiografisch en vertelt het verhaal van een jong meisje dat opgroeit in een circusfamilie en eind jaren zestig van de vorige eeuw uit Roemenië (toen nog behorende tot ‘Het Oostblok’ en ‘Het Warschaupact’) vlucht.
Hoe zat dat ook alweer in dat land?
In december 1967 werd Nicolae Ceauşescu president van Roemenië en zette de starre, nationalistische en marxistisch-leninistische koers voort. Pas in 1989 kwam via een revolutie een einde aan 44 jaar communisme. Maar nog dertig jaar lang waren er presidenten met een communistisch verleden. Nog dertig jaar lang stond het overgrote deel van het gewone volk uren in de vrieskou voor brood of vroor gewoon dood. Dat klinkt als een land waaruit je weg wilt.
Als circusfamilie ben je altijd een vreemdeling maar ook altijd thuis. Je neemt je huis immers mee. De woonwagens hebben de sfeer van thuis. Moeders zorgen voor de smaken van thuis, de geuren. De geur van polenta. Nu is polenta van oorsprong Noord-Italiaans. Gemaakt van maïsgriesmeel en wordt geserveerd als zachte pap, puree of stevige, gebakken plakken. Het is neutraal van smaak en wordt vaak op smaak gebracht met kruiden, kaas en boter.
De spelers halen herinneringen op aan Roemeense gerechten, aan thuis.
Ciorbā de Perisoare (soep), Sarmale (gevulde koolrolletjes), Covrigi (pretzels) en Mititei (gekruide worstjes). We horen alleen de Nederlandse versies want: "In elke taal heet hetzelfde anders." Een quote uit het boek van Veteranyl.
De gesproken teksten vormen niet zozeer samenhangende scènes. De zinnen lijken door de spelers uit het boek gekozen. Gewoon omdat ze mooi zijn, ontroerend of grappig. Om welke reden dan ook een woeste aantrekkingskracht hebben. Alle negen spelers vormen de nieuwe generatie circusartiesten. De gedoodverfde troonopvolgers van hun vaders en moeders en de generaties voor hen. De acrobaten, degenslikkers, jongleurs, dansmariekes, clowns.
Allen worstelen met 'het thuis zijn maar toch steeds ergens anders'. Worstelen met de vanzelfsprekendheid en de existentiële vraag (van oorsprong uit de Heidelbergse catechismus): "Waartoe zijn wij op aard?" Waar vind je houvast in een circus dat continue onderweg is?
Enkele zinnen uit het boek en dus uit de presentatie
‘Ik heb het gevoel dat ik afbrokkel’
‘Ik maak de deur van de woonwagen zo min mogelijk open, om te zorgen dat ons huis niet verdampt’
‘In het buitenland is mijn familie gebroken als glas’
‘Het eten smaakt hier naar het afbreken van de circustent’
Stuk voor stuk mooi of ontroerend, ietwat grappig soms. Om over na en door te denken. De smaak deze middag is die van polenta: neutraal. Er moet nog flink gekruid worden. Het middenstuk van de voorstelling is voor mij het sterkst. De nieuwe garde wordt klaargestoomd voor de piste. Een jongedame is uiterst behendig met een diabolo, een ander dribbelt op een enorme bal, er wordt gejongleerd, een vermakelijk showdansje wordt ingestudeerd en weer een ander zwiert vrolijk rondjes op een waveboard. Pijnlijk om aan te zien is hoe het haar van een meisje door anderen wordt natgemaakt, hardhandig uitgewrongen en gevlochten tot een knot met een grote stalen ring. Net als haar moeder moet en zal ze aan haar haren hoog in de nok van de tent worden gehesen. Ik vind het een hele sterke en beklemmende scène.
Waarom het kind in de polenta kookt is de eerste voorstelling van de meest kersverse productiegroep. Allemaal hebben ze al een jarenlang lestraject gevolgd bij de Noorderlingen. Dit zijn de meest getalenteerde. Het talent staat niet ter discussie. Evenmin dat er nog veel, heel veel te leren valt. Deze voorstelling is een heel sympathiek begin. Er wordt nog erg veel nagedacht. Het lijkt er zelfs op dat in de coulissen mensen staan die inseinen: "Ja nu!" En dan ben je altijd 'one step behind'. De wisselingen in tempi en een fluïde hand van regie zouden deze show goed doen. Maar bovenal is iemand wel vergeten deze jongeren in te peperen dat theater vooral ontzettend gaaf, opwindend en hilarisch mag zijn. Dat je er lol aan kunt en mag beleven. 11 en 12 december mogen ze in het Grand Theatre werken. Nog een kleine vier weken te gaan. Dus net als met polenta: Spice it up!
Makers
Spelers: Oussey Diallo, Nova Weijkamp, Julia Spannagel, Lise Naus, Frank Dijkstra, Jurre ter Horst, Lis Wolfkamp, Else van Meegen, Mathilde Hoenders
Regie: Lies van der Wiel
Artikelen over Jonge Harten
In dit overzicht zijn alle artikelen van Theater 050 over Jonge Harten terug te vinden.
Graven op de grens tussen vertrekken en thuiskomen
Ingrid de Vries
Verhalen
