Hoe is het om terug te keren naar de plaats waar je bent opgegroeid? Kom je dan écht thuis? In 'Rabbels Hoop' besluit een man terug te verhuizen naar het dorp waar hij is opgegroeid. Maar hij twijfelt: wil hij blijven of gaan? Deze voorstelling wordt gespeeld door slechts één persoon: Joeso Peters. Toch is hij nooit alleen.
Mijn theaterreis naar deze voorstelling startte ruim twee maanden geleden. Tijdens festival Noorderzon mocht ik als vrijwilliger kaartjes verkopen voor het programma van Common Grand; van Grand Theatre Groningen. In een snikhete maar gezellige container speelde theatermaker Joeso Peters, samen met drie poppen, een 30 minuten-versie van Rabbels Hoop. Die ervaring maakte mij nieuwsgierig naar de avondvullende versie.
Waarom ik nieuwsgierig ben.
Wat mij vooral bijbleef van die dertig minuten Noorderzon, waren de poppen die via bewegingen en stem tot leven kwamen. Dat vond ik knap gemaakt en hilarisch. Zo bleek er een spartelende vogel in Joeso's rugzak te zitten die voortdurend op avontuur wilde. En kwam er een mopperende cactus uit een verhuisdoos tevoorschijn.
Het verhaal speelt zich af rondom Rabbels Hoop: een grote bult zand in het landschap, vlakbij het dorp. Daar graaft Joeso in zijn herinneringen. Vertrekken of blijven? Dat is de grote vraag. Herkenbaar ook.
Ik mag mezelf al vele jaren Stadjer noemen. Ik heb er nooit over gepiekerd om terug te verhuizen naar het dorp waar ik ben opgegroeid. Té benauwend. Een buurman stond al bij mijn ouders op de stoep als ik mijn hand niet had uitgestoken op de fiets… Lange tijd kon ik het niet begrijpen wanneer iemand besloot om terug te gaan naar zo'n omgeving. Toch betrap ik mezelf de laatste tijd erop dat ik die keuze logischer begin te vinden.
Vanavond is het zover. De volledige voorstelling in het Grand Theatre! Na de kaartcontrole kom ik erachter dat Rabbels Hoop een zeer uitgebreid randprogramma heeft. In de bovenruimte is een expositie ingericht over Hendrik Jan Bulthuis (1865-1945), de taal Esperanto en het poppenspel.
We krijgen fragmenten te horen uit De Taveerne van Piet Rabbel (oorspronkelijke titel La Vila Mano in het Esperanto) dat in het jaar 1928 verscheen. Dit boek vormde een inspiratiebron voor deze voorstelling. Het werd geschreven door H.J. Bulthuis. Hij kwam uit Warffum en was esperantist, romanschrijver en vertaler. Zijn zoon, Rico Bulthuis, was een Nederlands poppenspeler. De keuze voor poppenspel in deze voorstelling is dus niet toevallig te noemen.
In de benedenzaal worden we verwelkomd door Joeso en zijn oranje rugzak.
Aangezien ik enigszins overspoeld ben door het randprogramma, voelt de opkomst van de theatermaker voor mij als een rustpunt. Toch is de hoofdpersoon niet bepaald kalm te noemen. Hij staat namelijk op het punt om te verhuizen en worstelt met allerlei tegenstrijdige gedachtes.
Ooit verliet hij zijn geboorteplaats om in de stad te gaan wonen. Nu keert hij terug. Was dat de juiste keuze? Is deze plek na al die tijd nog hetzelfde? Hoe voelt de grond onder je voeten? Onderweg naar zijn nieuwe woning staat de man stil bij Rabbels Hoop: een markeringsplek in het Groningse landschap. De grens tussen vertrekken en weer thuiskomen.
Via de poppen vertolkt de man zijn gedachten en gevoelens.
Er is onrust. De vogel in zijn rugzak is voor mij het meest aanwezig. Die wil voortdurend verder kijken dan de horizon en de wijde wereld intrekken met een verrekijker. Hij mist de avontuurlijke kant van de man en roept ontstemd: "Vroeger gíng je!" Ja, dat is waar. Maar nu verlangt de man naar een vaste, rustige en vertrouwde plek, met koffie voor iedereen. Toch?
De hoofdpersoon blijft twijfelen bij Rabbels hoop. Daar koestert hij zijn herinneringen. Is het realistisch om daar aan vast te blijven houden? Stiekel, de cactus maakt korte metten met nostalgie. Wat maken al die herinneringen en veranderingen uit? Hij stelt vast dat hij toch alleen maar in een hoek staat. Of op zolder.
Ik beken: ze zijn allemaal prachtig en levendig, maar stiekem is de chagrijnige Stiekel mijn favoriete poppen-persoonlijkheid. Hij is relatief klein. Zijn ogen en mond bevinden zich op zijn bloempot, wat mij onhandig lijkt. Toch bevat deze pop veel expressie en humor. Hij kijkt nors naar het publiek en moppert over de bemoeizucht van mensen. Naast al zijn stekeligheden blijkt Stiekel goed te kunnen rappen en is hij weleens blij. Maar alleen als er niemand kijkt…
Rabbel is groots, maar kan geen kant op.
En dan hebben we Rabbel zelf nog: de hoop in het landschap. Tijdens Noorderzon was alleen de bovenkant van Rabbel zichtbaar: een groot hoofd op een lantaarnpaal en twee armen. Vanavond in het Grand Theatre is dat anders. Rabbel oogt statig en reusachtig. Hij heeft zelfs benen gekregen.
Het ironische – of is het toch een pluspunt? – is dat Rabbel niet in beweging komt. Voor eeuwig blijft hij staan. In al die jaren heef hij vele, vele mensen zien komen en gaan. Waaronder de hoofdpersoon. "Blijven is ook een beweegreden," stelt Rabbel.
Ik ben onder de indruk van het verhaal, de verschillende personages en het feit dat er al die tijd slechts één persoon op het podium staat. De voorstelling eindigt verstild en open. Het komt op mij over dat de stemmen in Joeso's hoofd, en daarmee alle uiteenlopende karakters, overeenstemming hebben gevonden. Dat zorgt ook voor een klein beetje rust in mijn eigen hoofd.
Kies je voor blijven of ga je toch weer terug? Welke beslissing je ook neemt: het is altijd mogelijk om je ergens thuis te voelen. Zolang je af en toe een verrekijker pakt, op avontuur durft te gaan en je koffie kunt drinken met fijne mensen. En o ja: negeer de kamerplanten niet!
Makers
Spel: Joeso Peters
Tekst: Stefan Nieuwenhuis
Scenografie en poppen: Louwe Noordhof
Muziek en soundscape: Wadaap
Eindregie: Zen Roorda
Promobeeld: Anne Caesar van Wieren
Productie en techniek: Henk Bothof
Concept en projectleiding: Lenny Bulthuis
Dio van Velden
Verhalen
