Ik ben te gast in Café De Sleutel bij de voorstelling 'Brak' van theatergezelschap Het Peloton. Theatergezelschap Het Peloton afficheert zich als 'Professioneel Amateurtheater in Groningen'. Het bestaat al ruim tien jaar en presenteert zich dan ook al ruim tien jaar voornamelijk tijdens het Noorderzon Festival. Vaste regisseur is Annemiek Dijkstra en verder wisselt per voorstelling de bezetting.
In Brak zien we twee spelers: Margreet Smilde en Sigrid van Hoof. Het lijkt een 'tussendoortje', want Het Peloton werkt momenteel ook hard aan hun jubileumvoorstelling 12th Night van Shakespeare; in Nederland beter bekend onder de naam Drie Koningen. Eind vorig jaar was het gezelschap te zien met het wereldberoemde toneelstuk The Mousetrap van Agatha Christie (1890-1976).
The Mousetrap
Koningin Mary verzocht Agatha Christie ter gelegenheid van haar tachtigste verjaardag een hoorspel voor BBC Radio te schrijven. 30 mei 1947 werd dit uitgezonden onder de naam Three Blind Mice (Drie blinde muizen), een in 1948 gepubliceerde novelle, die de basis vormde voor het toneelstuk. The Mousetrap is de langstlopende toneelvoorstelling ter wereld en staat als zodanig in het Guinness Book of Records vermeld. Op 25 november 1952 vond de première ervan plaats in Londen. Het wordt nog steeds dagelijks opgevoerd, al bijna 70 (!!!) jaar. In 1988 werd de eerste Nederlandse versie gespeeld door de Hollandse Comedie in een regie van Frans Boelen. (Bronvermelding: Wikipedia: The Mousetrap)
Het verhaal van The Mousetrap is nooit verfilmd. Christie heeft namelijk in haar testament laten vastleggen dat dit niet mag zolang het stuk in het theater wordt gespeeld. In de toneelwereld geldt The Mousetrap als 'het best bewaarde geheim', als 'wereldberoemd' en haast 'heilig'.
Café De Sleutel
Veel verder terug gaat de historie van Café De Sleutel. Het pand stamt uit 1659. Een tijd dat de Noorderhaven via het Reitdiep nog in open verbinding stond met open zee. En er dus eb- en vloedwerking was. Bij vloed werden de schepen aan de hoge wal gelost, bij eb vanzelf aan de lage zijde (het Hoge en Lage der A). Dagelijks werd er dus twee keer vers (maar ook brak: een mengsel van zoet en zout) water aangevoerd. Ideaal voor een brouwerij en daar waren er legio van. Onder andere De Sleutel. Daar werd het Kluinbier gebrouwen van het zeldzame en dus zeer kostbare gerst. En het Heetbier: speciaal bier voor na het schaatsen. Volgens de overlevering werden hier eieren aan toegevoegd.
'Brak' speelt op een bovenverdieping. Via een reeks korte trappen komen we daar.
In een ruimte met zware balken, scheve vensters en gehavend pleisterwerk. Er is provisorisch een kleine tribune gebouwd. Het is met circa vijftig aanwezigen uitverkocht. Er klinkt een geruststellend Richard Clayderman-achtig muziekje. Twee simpele theaterspots belichten een eenvoudig tuinbankje en glinsterend hangt daar een visdraad achter. Er zal op een gegeven moment wel iets de lucht in gaan…
Gaat het nog over de voorstelling of hoe zit dat? Ja… ja… Agatha Christie schreef in ieder geval niet Brak. Daar is het stuk niet langdradig genoeg voor. Maar ook niet geheimzinnig en intelligent genoeg. Wie de auteur wel is, is het mysterie: 'het best bewaarde geheim'. Er is geen programmaboekje en ook de website geeft geen uitsluitsel. Het zou zomaar kunnen dat het uit improvisaties is opgebouwd. Het maakt in de meeste gevallen ook niet echt uit: zet twee hoogbejaarde zussen naast elkaar op een bankje en je wordt meegenomen in levens vol dromen en teleurstellingen, vreugde en verdriet, thee en sherry, bestekzegels en aambeien. Er zijn weinig mensen die bejaarde mensen zó ontroerend en pijnlijk treffend kunnen neerzetten als Paul Haenen. Of zoals in de Amerikaanse film On Golden Pond met Henry Fonda en Katharine Hepburn.
Hier in De Sleutel gaat het over cacaoblikjes (het Droste-effect), kruiswoordraadsels, spionnetjes, kanker, bijbelgelijkenissen, revalidatie en… de afmetingen van geslachtsdelen van beroemde acteurs, buitenlanders en nazi's. Allemaal onder het mom: als je oud bent, gelden er geen regels meer.
Het wordt er allemaal uitgefloept en vooral de willekeurige volgorde zorgt regelmatig voor een lach.
Maar zo heel simpel is het ook weer niet. Het betreft hier twee zussen uit een groot nest. De oudste zus en de jongste zus. De rest is dood. Ook 'broertje': een nakomertje dat niet volwassen geworden is. Wat de jongste zus ook het jongste kind van het gezin maakte. En in de ogen van de oudste ook het meest verwende, het meest geliefde. En dat steekt. Ook na al die jaren.
Als ze opkomen en plaatsnemen op een tuinbankje, herschikken ze nog wat aan elkanders pruik. En dan gaat het los. Eerst nog wat onwennig maar ook zonder gerstenat raken de tongen los. Tot groot plezier van de toehoorders en daar gaat het toch om. Naarmate het stuk vordert, wordt het spel van beide dames overtuigender. Er zijn de nodige versprekingen maar die worden uitstekend hernomen en ach…dat kun je verwachten van twee oude bessen.
De jongste zus moet als therapie na haar nieuwe-heup-operatie wandelen. Ze trippelt drie meter en ontdekt een kipfilet. Bij de derde keer blijkt dat een soort slachtoffer van een koekoeksjong wat aan het einde van het stuk in anderhalve seconde aan het stuk visdraad in de hanenbalken verdwijnt. De oudste zus verzucht enkele malen: 'Ik ben hier al te lang' of woorden van gelijke strekking en vertrekt met een diepe zucht naar een plek, in haar geliefde bijbel uitgebreid beschreven, waar ze nog niet eerder is geweest.
Na het enthousiaste slotapplaus wentelt iedereen de trappen weer naar beneden om zich tegoed te doen aan flinke kaasplanken rijkelijk volgeladen met lekkernijen en prachtige glazen bier en wijn. Het Peloton lijkt me een fijn gezelschap, wat heel plezierige dingen doet voor een trouwe en hopelijk groeiende schare fans. Een mooie club voor en van een mooie stad. Op naar 12th Night. En zij leefden nog brak en gelukkig…
'12th Night' wordt o.a. tijdens de kerstvakantie 2022 gespeeld in het Grand Theatre.
Foto's: © Rob Vogel, voorstelling 'Brak' van theatergezelschap Het PelotonNog even dit
Onze artikelen zijn gratis en zullen nooit achter een betaalmuur verdwijnen. Voor theatermakers willen wij een onafhankelijk en levendig platform bieden: voor nu en in de toekomst. Donaties zorgen ervoor dat wij op lange termijn kunnen blijven investeren in het platform Theater050 en dat verhalen over theaterproducties belicht worden.
Betalen kan via onderstaande knop en je mag het bedrag zelf kiezen.
Bedankt voor je steun!
Kies het bedrag en doneer
Ingrid de Vries
Verhalen
Dio van Velden
Verhalen
