'I cum in peace'

"I cum in peace," klinkt het in het Grand Theatre. Een knipoog naar een geslaagde bevruchting. We zoomen in op het embryo dat vredig verder groeit in de warme baarmoeder; volledig onbewust van de buitenwereld. Nu ontwikkelt het zich in alle vrijheid, want alles ligt nog open. Op dit moment is het niet duidelijk of de toekomstige baby mannelijk, vrouwelijk of x wordt. Wat gaat er veranderen zodra we dat weten?

Vanavond is het extra feestelijk, want we beleven de première van 9 Weeks From Now van dans- en theatergezelschap Teddy's Last Ride. De voorstelling gaat over de eerste weken na de conceptie en de reis van het opgroeien. Over wie je bent, hoe je gezien wordt volgens de maatschappij op basis van het geslacht dat je is toegewezen en wie je wilt of moet zijn. In het begin is er nog een blanco blad, maar vanaf negen weken zwangerschap stelt een arts vast of het embryo een jongen of een meisje wordt.

Blauw of roze? Die vraag doet denken aan een genderrevealparty.

Zo'n feest waarbij familie en vrienden van de aanstaande ouders – door middel van een taart met roze of blauwe vulling, roze of blauwe confetti of zelfs roze of blauw poeder – mogen weten wat het geslacht van de baby gaat worden. Bij roze hoor je dan te roepen: "Hoera, een meisje!" en bij blauw: "Hoera, een jongen!" Dat dit soort evenementen worden georganiseerd rondom een ongeboren baby, toont voor mij aan dat er dan al behoorlijke verwachtingen kunnen zijn over hoe het kind uiteindelijk zou moeten worden. Ik vrees voor het vervolg: de veelal blauw of roze gekleurde kinderkamers, kleding en speelgoed. Gaat dat een leven zo door? En wat als het kind niet aan het vastgestelde beeld wil of kan voldoen?

Gelukkig is 9 Weeks From Now geen genderrevealparty. Feestelijk is deze voorstelling op sommige momenten wel. Het gezelschap pakt uit met popmuziek en indrukwekkende dans. Het toneelbeeld is prachtig om naar te kijken, zoals de beginscène waarbij twee dansers het embryo tot leven laten komen in de baarmoeder. Dit beeld is bijna dromerig te noemen, in combinatie met de soundscape, maar dan wordt de idylle bruut verstoord.

Het ronde podium waarop de dansers zich bevinden, breekt doormidden. Er ontstaat een harde grens. Als gevolg van het toegekende 'man- of vrouwstempel' lijkt vrijwel alles te zijn bepaald. Het nieuwe leven gaat verder. Van groeien in de baarmoeder, naar geboorte, naar kind-zijn en volwassen worden. De wereld wordt steeds groter. Figuurlijk én letterlijk: het podium groeit in de lengte en hoogte. Opnieuw een prachtig beeld.

Naarmate de wereld rondom de performers groter wordt, komen steeds meer vraagstukken aan de orde. Over onze rol in de maatschappij, heksenjachten, vooroordelen rondom gender, hoe wij als mensheid omgaan met de aarde, wat we van onszelf laten zien aan de buitenwereld, hoe we omgaan met social media... Een grote hoeveelheid vragen over grote onderwerpen die op zichzelf al een hele voorstelling in beslag kunnen nemen.

Het zijn de persoonlijke verhalen die spreken.

Bij mij blijven vooral de verstilde momenten en de individuele gebeurtenissen hangen. Aangrijpend is het verhaal over een vader die van tevoren allerlei verwachtingen heeft ten opzichte van zijn toekomstige kind: een dochter is voor hem geen optie. Hij wil – nee, hij eist – dat zijn vrouw een zoon krijgt. Na negen weken wordt vastgesteld dat zijn vrouw zwanger blijkt van een jongen, maar 'eind goed, al goed' is hier niet van toepassing…

Deze gebeurtenissen worden vanuit het kind verwoord dat niet aan het 'ideale plaatje' blijkt te voldoen. Het wil erkend en geknuffeld worden, in plaats van stoeien en typische stoere 'jongensdingen' doen. Het beeld dat zijn vader en de maatschappij voor ogen hebben van hoe een jongen zou moeten zijn, klapt uit elkaar. Met als gevolg dat iedereen zich ongelukkig voelt. Die pijn, het gevoel van afwijzing, is voelbaar in het Grand Theatre.

Op mij komt het over dat deze voorstelling vooral het maatschappelijke beeld ten opzichte van 'de ideale zoon' belicht. Als vrouwelijke toeschouwer vind ik het heftig dat een vader bij voorbaat 'nee' zegt tegen de komst van een dochter. Zo'n situatie is helaas niet uniek in de wereld. Hoe zou deze voorstelling eruit hebben gezien als het ook over de 'ideale dochter' zou gaan?

9 Weeks From Now laat zien dat familie-dynamiek, opvattingen over gender en maatschappelijke verwachtingspatronen hardnekkig kunnen zijn. De voorstelling roept ook de vraag op: in hoeverre moeten wij ons hiernaar gedragen? Want uiteindelijk zijn we allemaal op dezelfde manier begonnen aan ons leven. Veilig in de baarmoeder, als een blanco blad. In alle vrijheid ook: de vrijheid om jezelf te mogen zijn. In plaats van een genderrevealparty organiseren, zouden we ervoor kunnen kiezen om deze vrijheid te vieren. Dat zou pas écht een feest zijn.

Fotografie: © Knelis. Voorstelling '9 Weeks From Now', Teddy’s Last Ride

9 Weeks From Now
Artistieke ontwikkeling, regie en script: Andy Smart
Choreografie: Iacopo Loliva, Viviana Fabiano, Milan Schudel
Dans en spel: Viviana Fabiano, Helene Vrijdag, Milan Schudel
Muziek: Jonathan Bonny
Scenografie, licht- en geluidsontwerp: BrotherTill
Kostuumontwerp: Teun Seuren

Ingrid de Vries

10-05-2022