Life & Times: het eerste toonmoment (deel III)

Een podium dat bezaaid is met witte touwen en grijze buizen, theatermakers die klaarstaan om meer te vertellen over hun komende voorstelling 'Life & Times' en twee performers die voor het eerst 'scènes in wording' tonen aan het publiek. Onze reacties worden door het team van ShELFISH nauwlettend in de gaten gehouden. Dinsdag 29 maart staat in het teken van de derde bijeenkomst van 'Fish Talks'. Het belooft een intensieve avond te worden.

In de Bovenzaal van het Grand Theatre staat Veerle van Overloop klaar om iedereen persoonlijk te verwelkomen. Het doel van Fish Talks is om nieuw(sgierig) publiek te betrekken bij het maakproces van Life & Times. Of zoals mijn Theater050-collega Dio van Velden het samenvat in zijn verslag over de eerste bijeenkomst: wij mogen helpen bevallen! Nog zo'n vijf weken wachten tot de uitgerekende datum en dan mag iedereen de baby van Life & Times bekijken. Tot die tijd wordt er druk gerepeteerd in het Grand Theatre.

Artistieke keuzes, scènes, volgordes, de soundscape… Veel kan er nog veranderen.

Aangezien sommige deelnemers, waaronder ikzelf, voor de eerste keer aanwezig zijn bij Fish Talks, worden eerst de nieuwe gezichten door Veerle geïntroduceerd. Daarna is het de beurt aan performers Olympia Kotopoulos en Matija Franjes voor het eerste toonmoment. Het voltallige publiek krijgt gelegenheid om vooraan te zitten, dicht bij het podium. Veerle benadrukt dat het maakproces volop in ontwikkeling is: volgordes en scènes kunnen nog veranderen. In dit stadium wordt er gepuzzeld met de inhoud, vorm, een interactieve installatie en de soundscape.

Later, tijdens het nagesprek, komt naar voren dat iedere toeschouwer het toonmoment op een eigen manier beleeft. De bewegingen, de aanwezige soundscape en de hoeveelheid attributen op het podium zorgen bij mij voor behoorlijk wat indrukken. In korte tijd lijkt er veel te gebeuren. Ik ervaar tegenstellingen: een proces van aantrekken, afstoten, nabijheid, afstandelijkheid en kwetsbaarheid.

In de bewegingen van de performers denk ik een parallel te zien met het personage Michael K. uit J.M. Coetzee's roman Life & Times of Michael K., tevens het uitgangspunt van deze voorstelling. Het citaat 'Ik ben als een mier die zijn hol niet kan vinden' is veelzeggend. De dansers bewegen veelal naast elkaar, maken oogcontact met de toeschouwers, maar lijken zich vooral in hun eigen wereld te begeven. Als twee mensen die op zoek zijn, maar wat zoeken ze eigenlijk en wat gaan ze uiteindelijk vinden?

Stemmen van jongeren

Niels van Dam en Fons Herder werken aan het geluidsontwerp en de compositie. De soundscape bevat naast muziek, stemmen die afkomstig zijn van jongeren die in een gesloten jeugdinstelling in Groningen verblijven. Veerle laat de jongeren fragmenten voorlezen uit Life & Times of Michael K. Op sommige momenten zijn hun worstelingen hoorbaar. Met de tekst, de regie-aanwijzingen en hun eigen onzekerheden: "Mag dit overnieuw?" Het gaat om een kwetsbare groep jongeren. Veerle wil hen uit de vergetelheid halen en als mens aanwezig maken.

De draden en buizen die verspreid op het podium liggen, worden gaandeweg door Matija en Olympia in elkaar gezet tijdens hun performance. Uiteindelijk ontstaat er een groot object dat hen in balans houdt en waartussen zij zich kunnen bewegen. Dit object blijkt het prototype te zijn van een performatieve installatie, gemaakt door kunstenaarscollectief WERC. De definitieve kunstinstallatie, genaamd 'Tensegrity', is interactief en zal straks in verbinding staan met de voorstelling.

Nagesprek

Na het toonmoment worden Olympia en Matija door het publiek geprezen om hun fysieke prestaties en het gevoel dat zij weten over te brengen. Daarnaast worden ook belangrijke – niet altijd gemakkelijke – vragen gesteld. Wat brengt deze productie voor de jongeren die meedoen? Doordat ze in de gesloten jeugdzorg verblijven, kunnen zij immers niet aanwezig zijn bij de uitvoering. Is de situatie voor jongeren die in de gesloten jeugdzorg moeten verblijven alleen maar complex te noemen? Of is er misschien nog ergens lichtheid in aan te brengen?

Samen met haar team neemt Veerle de tijd om in te gaan op alle vragen. Ze vertelt dat er van tevoren langdurig onderzoek is gedaan en dat daarbij veel werk is verzet. In de gesloten jeugdzorginstelling werden workshops aangeboden aan de jongeren. Olympia en Veerle constateren dat ze sommige jongeren echt zien groeien, nadat er een zekere mate van vertrouwen is opgebouwd. Uiteindelijk durven deze jongeren een eerste stap te zetten en komen zij daadwerkelijk in beweging. Een waardevol proces.

Het zijn de jongeren die mogen schitteren, met hun dromen en ambities.

Zelf opper ik dat die groei – het gevoel van de jongeren dat ze trots mogen zijn op wat ze hebben bereikt – mogelijk een toevoeging kan zijn in de uiteindelijke voorstelling. Als ik weer thuis ben, realiseer ik mij dat wat ik bedoel, grotendeels overeenkomt met wat Dio heeft geschreven over de tweede bijeenkomst van Fish Talks. Hij spreekt de hoop uit dat het niet gaat over de ellende, maar over dromen, over ambities. Daar sluit ik mij graag bij aan. Straks staan deze jongeren niet fysiek op het podium, maar ze zullen wel degelijk aanwezig zijn. Het is hen gegund dat ze kunnen stralen.

Nog een paar weken te gaan voor de première. Ieder element moet dan op zijn plek vallen: scènes, muziek, techniek, verhaallijnen, de installatie, choreografie, eventuele nieuwe inzichten en natuurlijk de stemmen van de jongeren. Het blijft bijzonder om een deel van het maakproces van dichtbij mee te maken. Ik ben benieuwd hoe de complete puzzel eruit gaat zien.

'Life & Times' is op 6, 7 en 8 mei te zien in het Grand Theatre.