'Zo gaat dat'

Soms kies je een voorstelling uit puur op gevoel. Onder het motto: wie niet waagt, die niet wint. Ik gok niet, koop nooit een staatslot en speel niet mee in de Postcodeloterij. Dus op die wijze zal mij nooit een fortuin toevallen. Heel af en toe droom ik dat die opzichtige truck mijn gracht komt op rijden en dat ik als enige geen lot heb. Aan de andere kant: Martijn, Winston en vooral die Gaston blijven mij bespaard. Ik ga wel veel het avontuur aan en kies dus voorstellingen puur op gevoel. Zoals nu 'Slachthuis vijf' van Theater Rotterdam.

Slachthuis vijf is de titel van een boek geschreven door de Amerikaanse schrijver Kurt Vonnegut (1922-2007). Hij groeit op tijdens de Grote Depressie, besluit grappige boeken te gaan schrijven maar vertrekt in 1944 als piepjonge soldaat naar Europa. Hij wordt krijgsgevangen genomen, verblijft in een kampement met als adres 'Slachthuis vijf' en overleeft als een van de heel weinigen het vreselijke bombardement op Dresden. Na de oorlog stort hij zich op het schrijven maar pas in 1969, 24 jaar na de verwoesting van Dresden en tijdens de Vietnamoorlog lukt het hem om 'het rotboekje' over zijn oorlogservaringen af te krijgen.

Regisseur Erik Whien leest het boek op de middelbare school. Het boeide hem meteen mateloos. Vooral de briljante openingszin 'Dit is allemaal min of meer waargebeurd'. Maar pas vele jaren later komt hij op het idee om er een theaterbewerking van te maken. En nu is het dan zover. Vonnegut heeft er niet voor gekozen om de gruwelijkheden van de oorlog en zijn persoonlijke ervaringen uitgebreid te beschrijven.

Vonnegut zoomt uit en bekijkt de mensheid en de oorlog vanuit het perspectief van aliens die hij Tralfamadoriërs noemt.

De aliens gaan heel anders met tijd om. Alles wat gebeurt, gebeurd is en gaat gebeuren zien zij tegelijkertijd. Ze zien dus al hoe ze aan hun einde zullen komen. Hun dood is geen eindpunt, hun geboorte geen beginpunt: een uiterst creatief en uitdagend verbeeldingsvermogen.

De Stadsschouwburg is misschien voor de helft gevuld. Niet iedereen heeft een lot gekocht of hun gevoel laten spreken. Wel fijn om te zien is dat het een heel gemêleerd publiek betreft. Ik zie gepensioneerden maar ook ouders met jonge pubers. We kijken tegen een brandscherm aan. Fascinerend. Wanneer heb ik voor het laatst een brandscherm gezien? Op West End en Broadway eigenlijk altijd en meestens schitterend beschilderd. Hier betreft het gewoon een grijze industriële wand van golfplaat met een vluchtdeur. Ik vind het een mooi ding. Het licht dooft, het mooie ding verdwijnt in de toneeltoren en een bungelende alpinist wordt zichtbaar: de acteur Bram Suijker. Heel langzaam daalt hij af, koppelt zich los en het brandscherm zondert hem weer af van ons.

Gelukkig is er die vluchtdeur. Bram komt bij ons binnen en houdt een soort proloog. "Dit wordt geen samenhangend verhaal." Dat is het inderdaad niet en wordt het ook niet, maar Bram blijkt wel een fascinerend verteller. Vanaf rij 9 waar ik zit, ziet hij er met zijn aangezette wenkbrauwen en volle snor uit als een soort Tom Manders alias Dorus. Zonder stofjas, mottige hoed en brilletje weliswaar maar zo ontwapenend, onbeholpen en zo schattig…

Bram speelt de Amerikaanse soldaat Billy Pilgrim die na het bombardement van Dresden als het ware losgeraakt is in de tijd.

Hij stapt 1945 in en zo 1965 uit, reist van zijn oorlogservaringen naar zijn huwelijk, gezin en carrière. En neemt ons daar al vertellend, huppelend, struikelend, rennend, vliegend en dravend in mee. Hij wordt ontvoerd door aliens, uitgekleed en tentoongesteld als een freak. Het is een fascinerend verhaal, een absurd maar absoluut geloofwaardig sprookje en telkens als je denkt: 'Nee, dit kán gewoon niet' verklaart Billy het met een eenvoudig: "Zo gaat dat." Het is oorlog, je gaat uiterst voorzichtig enkele kleine maar broodnodige boodschapjes doen, alles gaat goed, je bent bijna thuis en wordt doorzeefd met kogels. Je valt neer en niemand kijkt naar je om. Je ontbindende lichaam is prooi voor die enkele zwerfhond. Zo gaat dat. Met die drie heel simpele en nuchtere woorden eindigt menig gruwelijk einde: zo gaat dat.

Waar ken ik die Bram Suijker toch van? Ach ja, hij speelde onder anderen Apollo in Trojan Wars van het Nationale Toneel. Ook een indrukwekkende en beklijvende prestatie. Hij is een fantastische speler en een fenomenale verteller. Het is praktisch een monoloog van anderhalf uur. Medespeelster Hannah Hoekstra wisselt moeiteloos en knap van echtgenote naar dochter en weer terug. Speler Jip van der Dool is de ideale zoon die zijn vader over zijn schouders legt en redt uit de puinhopen van oorlog en vrede.

Er is niet bespaard op decor, niet op licht, er is zelfs een gigantische opblaasbaby.

Het is allemaal niet onaardig en vast de moeite en het geld waard. Maar anderhalf uur dit verhaal van deze Bram Suijker voor het brandscherm van de Stadsschouwburg… dat is voor mij de PostcodeKanjer. Ik ga vaker op mijn gevoel af. Wie niet waagt, die niet wint. Dus misschien koop ik binnenkort toch eens een staatslot…

_{Foto's: © Sanne Peper, voorstelling Slachthuis vijf, Theater Rotterdam}

Gebaseerd op het boek van Kurt Vonnegut
Bewerking Koen Tachelet
Regie Erik Whien
Spel Bram Suijker, Hannah Hoekstra en Jip van den Dool
Scenografie Marloes en Wikke
Stage scenografie Marija Prosheva
Ontwerp baby Marc Warning
Lichtontwerp Julian Maiwald
Kostuumontwerp Rebekka Wörmann
Assistent kostuumontwerp Pleun Verheus
Songs & andere muziek Roald van Oosten (Billy Pilgrim was the star Roald van Oosten en Alvin van Veen)
Dramaturgie Anoek Nuyens
Vertaling Else Hoog
Regie-assistentie Kyra Mol
Rekwisiteur Noa Müller
Campagnebeeld Annaleen Louwes
Digitaal campagnebeeld Studio Lotte
Technisch producent John Thijssen
1e inspiciënt Sidney van Geest
Techniek Arjen Fortuin, Axel Dikkers en Carola van Vliet
Productieleider Andrea van Bussel
Marketing Sofie de Leede, Robin Laurens en Kirsten Lipman