Het is een winderige en regenachtige zaterdagavond. De perfecte omstandigheden om je onder te dompelen in de warme en gastvrije ambiance van de Stadsschouwburg. Theatercollectief Wunderbaum uit Rotterdam speelt in samenwerking met Theaterhaus Jena de voorstelling 'The Clowns Convention'.
Ik ken Wunderbaum (in een opwelling genoemd naar het geurboompje aan de achteruitkijkspiegel in een auto) nog van hun aller-allereerste begin, een kleine twintig jaar geleden. Ik bezocht toen de locatievoorstelling Welcome in my backyard. Ik herinner mij de setting aan biertafels en bierbanken, de zoute pepsels, het hilarische 'bier & tieten' en de verpletterende monoloog aan het einde van een vrouwelijke gemeenteambtenaar wiens leven compleet aan gruzelementen ligt en alle hoop gevestigd had op een kleine politieke overwinning: een prestigieus kunstwerk zou geplaatst worden op een door haar bedachte plek. Maar zelfs dát wordt haar afgenomen. Diep onder de indruk wandelde ik naar huis.
Clowns dus.
Ik had me niet georiënteerd, niet ingelezen. Ik zou wel zien. Snel graasde ik in mijn herinneringen naar clowns. De evergreen van Ben Cramer schoot mij vanzelf te binnen. Bassie & Adriaan en Pipo natuurlijk. Die vond ik niet leuk. Voor Popov en Mini & Maxi op televisie had ik bewondering. Zo ook voor Tommy Cooper, maar was dat wel een clown? Ik heb via boeken en heel oude opnames kennis gemaakt met de Nederlandse Buziau: het grote voorbeeld van Toon Hermans. Om de laatste kon ik van de bank rollen van het lachen. Maar waren dat clowns in de traditionele zin van het woord? Later kwamen de horror-clowns, de clini-clowns en de Mc Donalds.
De lijst van het theater vertoont een ietwat verfomfaaid rood voordoek en een oude 'kleine mens' (het woord 'dwerg' kan niet meer gebezigd worden) komt op. Met een zwaar Italiaans accent blikt zij terug op haar carrière. Vol zelfspot, relativerend, komisch en ontroerend tegelijk. Een veelbelovend begin. Het doek wordt opgehaald en een verzameling clowns wordt voorgesteld. Negen stuks in totaal verschillende gedaantes. Van de traditionele clownsneuzen tot een penisneus, rode monden, pierrotgezichten en Dracula-achtige mombakkesen. Eigenlijk meer een bonte verzameling freaks.
Stuk voor stuk geven ze een proeve van bekwaamheid uit hun wereldrepertoire.
De ene act is meer geslaagd dan de ander. Van grote klasse vind ik de vrouw met een zwaar Vlaams accent die een act met een ijzeren kogel wil presenteren. Haar curriculum vitae als clown bestaat uit twee optredens tussen de schuifdeuren bij een neef, jaren geleden. Een prachtige monoloog qua tekst en presentatie. Diep triest eigenlijk, maar daardoor zo onweerstaanbaar grappig. We beleven een dompteursnummer. Het wildebeest moeten we er zelf maar even bij denken. Een andere clown heeft een doodswens die steeds maar niet in vervulling gaat. Maar eigenlijk is elke act een suïcide-act. Iedere Popov legt zijn/haar hoofd op het hakblok in afwachting van de guillotine: het vonnis van het publiek.
De voorstelling wordt muzikaal begeleid door beatboxer en muzikant Joost Maaskant (a.k.a. Maask). Vrolijke circusdeuntjes met diverse geluidseffecten. Toepasselijk en sfeerversterkend. Met slechts een rode neus loopt hij er alleen wat bezuinigd bij. De voorstelling ziet er verder heel rijk uit. De scenes backstage zijn verrassend. Het geheel komt, op mij althans, toch wat fragmentarisch en daardoor chaotisch over. Pas de volgende morgen lees ik mij, heerlijk uitgeslapen en -gerust met een flinke mok sterke koffie, in.
De website van Wunderbaum meldt het volgende: "De Clowns zijn terug! In een wervelende show gaat een groep internationale clowns op zoek naar een weg uit de crisis. Kunnen de clowns de mensheid redden van de ondergang? Hebben zij met hun patent op humor de laatste strohalm tegen polarisering in handen? De acteurs van Wunderbaum en Theaterhaus Jena trekken voor deze voorstelling zelf het clownspak aan en gaan op zoek naar de clown in zichzelf en onderzoeken of die nog wel relevant zijn. Met de opkomst van de horror clown en het verdwijnen van het circus is de reputatie van de clown in gevaar. Worden ze nog wel serieus genomen? Zit de maatschappij nog wel te wachten op die confronterende spiegel?"
Nu vallen de backstagescenes veel meer op hun plek, winnen ze aan betekenis.
Clownerie is een ambacht dat dreigt te verdwijnen. Terecht dreigt te komen in het rijtje van stoelenmatters, klompenmakers, kolenhokken, operette en telefoonklappers. De clowns hebben behoorlijk concurrentie gekregen. Van zij-instromers als politici, cabaretiers, panelleden, jury's, wappies en reiki-goeroes. Van amoeben die aanschuiven in praatprogramma's of zich opgeven voor talentenjachten en klusprogramma's. Daar sta je dan met je zwaarbevochten HBO-clownsdiploma…
Of is clown-zijn iets wat je helemaal niet kunt leren? Iets wat je gewoon bént en vervolgens verder ontwikkelt en perfectioneert? En waarmee ze de ondergang van de mensen hoogstwaarschijnlijk niet redden maar iets uitstellen of dan ten minste verzachten. Ik ga u het geheim verklappen. Ik weet het namelijk na deze voorstelling zeker: je wordt als clown geboren! Echt waar, ik heb het gezien. Deze voorstelling eindigt met een heuse geboortegolf! Hooggeëerd publiek: een kersverse generatie roodneuzige potsenmakers wordt klaargestoomd om ons naderende einde te verlichten! 'Het is nu een kloon… Maar straks is ie groot!' Waar een conventie al niet goed voor is…
Foto's: © Fred Debrock, The Clowns Convention, WunderbaumVan en met
Walter Bart
Pina Bergemann
Wine Dierickx
Matijs Jansen
Joost Maaskant
Leon Pfannenmuller
Maartje Remmers
Marleen Scholten
Hanneke van der Paardt
Muziek
Joost Maaskant
Gregor Sandler (Utrecht & Groningen)
Regieassistent
Koen Verheijden
Decor- en lichtontwerp
Maarten van Otterdijk
Kostuumontwerp
Sacha Zwiers
Producent
Wunderbaum
Theaterhaus Jena
Coproducent
Theater Rotterdam
Nog even dit
Onze artikelen zijn gratis en zullen nooit achter een betaalmuur verdwijnen. Voor theatermakers willen wij een onafhankelijk en levendig platform bieden: voor nu en in de toekomst. Donaties zorgen ervoor dat wij op lange termijn kunnen blijven investeren in het platform Theater050 en dat verhalen over theaterproducties belicht worden.
Betalen kan via onderstaande knop en je mag het bedrag zelf kiezen.
Bedankt voor je steun!
Kies het bedrag en doneer
Dio van Velden
Verhalen
Dio van Velden
Verhalen
