Moddergat is het meest noordelijke dorp van Nederland. Het telt 220 inwoners. In 2013 waren dat er nog 224. Een zeer verontrust CBS constateert een daling van maar liefst 1,79%. In de glorietijd floreerde er een garnalenfabriek. Het is al jaren een museum. En 'Moddergat' is de titel van het theaterprogramma van Koen en Jeroen.
Hoe vaak gebeurt het nog dat een voorstelling publiek in complete verwarring achterlaat? Sterker nog: in totale verbijstering. Dat betaalt zich uit in het slotapplaus. Aarzelend, obligaat en snel wegebbend. Het lijkt de spelers niet te deren. Twee rijpere dames naast mij steken hun verwarring niet onder stoelen of banken. De een: "Ik vraag mij af waar ik de afgelopen drie kwartier naar heb zitten kijken." De ander: "Naar vier jaar speloefeningen van een of andere theaterschool."
Ik ben te gast in de Machinefabriek: het huistheater van het NNT/Club Guy & Roni. Koen ter Braak en Jeroen van Arkel spelen daar Moddergat: hun afstudeervoorstelling aan de Utrechtse Hogeschool voor de Kunsten in 2023. De foyer stroomt vol. Zeer vol. Opvallend veel zestigplussers. Het trouwe theaterpubliek dat je meest in de Stadsschouwburg ziet bij voorstellingen van voornoemd ensemble. Het lijkt erop of die trouwe meute via een mailing of app is opgetrommeld. En dacht: als de Machinefabriek het programmeert, dan zal het wel kwaliteit hebben en voor ons geschikt zijn. De jeugd is op de vingers van twee handen te tellen.
Twee vrienden in Moddergat.
Jongens die ook twee andere jongens hadden kunnen zijn. In een landschap dat ook een ander landschap had kunnen zijn. Dat lijkt toch niet helemaal waar, want in Moddergat broeden hele kolonies lepelaars. En dat doen die vogels niet in Emmen, niet in Vaals, niet in Rijswijk en al helemaal niet midden op het Rokin in Amsterdam.
Koen en Jeroen zijn vogelaars. Voor dag en dauw, in weer en wind trekken ze er met hun telescopen op uit om verdwaalde exoten te spotten. De trek van de lepelaars is aanstonds en dat moet een adembenemend schouwspel zijn. Het toneelbeeld is eenvoudig: vier deuren die wel een verfje kunnen gebruiken. Koen (of Jeroen) staat op het toneel met zijn ziel onder zijn arm. Dan wordt er geklopt. En weer en weer. Koen (of Jeroen) doet niet open. Dan zwaait een deur open en Jeroen (of Koen) stapt binnen met de woorden: "Sipke, je bent gewoon thuis!" Maar dan op z’n Fries of iets dat er op lijkt. Het botert niet meer zo tussen de vrienden. Maar ze trekken er toch op uit om de lepelaars te spotten. Waar die overwinteren? Ze hebben geen idee.
Die scène van dat aankloppen, deur opengooien en de zin 'Sipke, je bent gewoon thuis!' krijgen we vervolgens minstens twintig keer voor de kiezen. Sipke wordt minstens twintig keer om het leven gebracht. Een kogel, pijl en boog, gekeeld met een mes, aanval van een wildebeest, ja zelfs een langdurige tongzoen lijkt op poging tot doodslag. En we beleven een gelijk aantal vormen van sterven. Want je sterft anders met een pijl in de borst dan door een mes door je strot. Anders door een kogel dan verscheurd worden door een woest dier. Een sterk staaltje van mime want rekwisieten komen er niet aan te pas. Zo spelen ze deze scène in alle mogelijke vormen waarin je een scène zou kunnen spelen: verdrietig, achterstevoren, bang, boos, ondersteboven, blij… de mogelijkheden lijken eindeloos.
Volgens eigen zeggen (bron: website Alles voor de Kunsten): "Wij vonden elkaar zowel in onze absurdistische humor en gevoel voor esthetiek als in onze affiniteit met filosofie en existentialisme. Wij maken beeldend en fysiek werk waarbij de verbinding met het publiek wordt opgezocht zodat elke avond uniek is. Geen voorstelling is hetzelfde, wij spelen compromisloos dat wat het moment ons ingeeft. Het doel is altijd om van een voorstelling een ervaring te maken die verder reikt dan alles wat al ervaren is." Die verbinding met het publiek heb ikzelf niet ervaren en of elke uitvoering uniek is en anders dan een vorige durf ik te betwijfelen. Het geheel beleef ik als een tot op de seconde nauwkeurig getimede en geregisseerde voorstelling. Razend knap uitgevoerd.
De soundtrack onder de gehele voorstelling is zorgvuldig samengesteld en superstrak.
Bijzondere keuzes: een opbeurende ouverture uit een volkse opera of operette als inloop en fantastische muziek van Le Mystère des Voix Bulgares aan het eind. Hoe komen deze knapen daarop? Het is van ver voor hun tijd. Maar af en toe biedt de platenkast van pa en ma ook inspiratie en uitkomst.
Ik moet terugdenken aan de allereerste voorstellingen van Frisse Jongens en die van Waardenburg & De Jong. Ook destijds was ik verbijsterd en vroeg mij af: 'Is dit nog wel cabaret?' Maar ik ben heel blij dat ik de geboortes van die duo's heb beleefd en nog steeds duiken de heren op als presentator, regisseur, acteur in commercials en als docenten/begeleiders van aanstormend theatertalent. Waar Koen en Jeroen naartoe gaan of wat op hun pad komt, is ongewis. Zeker is dat we hier te maken hebben met twee zeer getalenteerde podiumbeesten en dan is alles mogelijk.
Ik heb het voor de heren en voor u even nageplozen: de lepelaars overwinteren voor de kust van Mauritanië en Senegal. O, en Koen en Jeroen: wellicht interessant om ook het vizier eens te richten op de Poelifinario. Alleen voor uitzonderlijk kleinkunsttalent. Dus jullie maken zeker kans deze te spotten!
Makers
Koen ter Braak (1998) en Jeroen van Arkel (2001) studeerden in 2023 af aan de Utrechtse Hogeschool voor de Kunsten, de acteursopleiding.
Eindregie Joep Hendrikx | Vormgeving Bonnie Brandt
Met dank aan HKU Theater, Iris Jansen, Het Nationaal Theater/Zaal 3 en Via Rudolphi | Gebruik repetitieruimte Theater Utrecht
Nog even dit
Onze artikelen zijn gratis en zullen nooit achter een betaalmuur verdwijnen. Voor theatermakers willen wij een onafhankelijk en levendig platform bieden: voor nu en in de toekomst. Donaties zorgen ervoor dat wij op lange termijn kunnen blijven investeren in het platform Theater050 en dat verhalen over theaterproducties belicht worden.
Betalen kan via onderstaande knop en je mag het bedrag zelf kiezen.
Bedankt voor je steun!
Kies het bedrag en doneer
Drie afstudeervoorstellingen over vastzitten, losmaken en de absurditeit van het leven
Ingrid de Vries
Verhalen
