Rond 4 en 5 mei (Dodenherdenking en Bevrijdingsdag) zijn er gelukkig steeds bijzondere evenementen. Herdenkingen volgens een strak draaiboek met af en toe een moderne toevoeging, festivals en ook theatervoorstellingen. Theater Na De Dam is inmiddels een begrip in Nederland en dus ook in Groningen. Ieder jaar na het officiële gedeelte vindt er een voorstelling plaats.
Dit jaar ben ik te gast in de Martinikerk bij de generale repetitie van ECHO.
Een co-productie van Die Weltbühne, De Noorderlingen, NITE, Kyiv Mime Theatre en het Prins Claus Conservatorium. Die Weltbühne is een theatercollectief van coördinator/regisseur Jurgen van Tolie, schrijver/dramaturg Wasse Jonkhans en componist Thomas Muis. Ik had de eer met ze samen te werken in een productie voor festival Terug naar het Begin en verheug me op een weerzien. ECHO is een eerbetoon aan de Duitse pacifist Carl von Ossietzky (1889-1938). Journalist, Nobelprijswinnaar en een boegbeeld van het verzet tegen Hitler. Maar wie kent hem (nog)? Hoogste tijd voor een kennismaking!
De dag ervoor speelt in een ander godshuis (de Synagoge in de Folkingestraat) 'Ludmilla - Total Verrückt', geproduceerd door Punto Arte.
Ludmilla of Lijken aan de lopende band is een opera-pastische. Pasticcio is een 18e-eeuws Italiaans operagenre; samengesteld uit aria's, ensembles en instrumentale stukken, afkomstig van verschillende bestaande opera's, gecomponeerd door een of meerdere componisten. Vaak was het ook een parodie op stukken uit verschillende tijden en stijlen. Ik had vorig jaar de eer om in de Synagoge te spelen met mijn voorstelling Ketchup en verheug me op een weerzien. De muziek is van Erich Ziegler, het libretto van Willy Rosen. Beide zijn recent teruggevonden in de nalatenschap van schrijfster en pianiste Ida Simons (1911-1960). Maar wie kent hen (nog)? Hoogste tijd voor een kennismaking!
ECHO wordt deze derde mei een prima generale van een goede voorstelling. Heel verrassend en avontuurlijk wordt het niet. Het is wel heel gedegen. De enorme ruimte wordt slim benut door de cast. De banken van de notabelen en ouderlingen krijgen er flink van langs, veel processies en uitstekende bewegingsroutines door de gehele kerk heen. Wat fijn is: door de pilaren heb je nooit zicht op het geheel. Maar door deze regie krijg je heel veel mee.
Vooral het koor maakt indruk. Loepzuiver. De composities en harmonieën zijn misschien wat aan de veilige kant maar prachtig in hun eenvoud. De rol van het orgel is bescheiden. De verleiding is vanzelf groot als je een van de grootste Noord-Europese barokorgels tot je beschikking hebt, om zo heel af en toe even 'gas te geven'. Dat gebeurt niet wat recht doet aan de pacifist Ossietzky. Hij streed niet met bombarie, hij streed met zijn pen. Maar ook een pacifist heeft toch wel eens een woedeaanvalletje of een moment van euforie...
Ludmilla wordt deze tweede mei een indrukwekkende voorstelling. Het verhaal in het kort: een vader heeft voor zijn dochter een echtgenoot op het oog. Dochterlief heeft haar beide ogen op een ander laten vallen. En vaderlief mot die kerel natuurlijk niet. Voer voor een vermakelijke en kluchtige opera. Allerlei dubbelrollen, een bokswedstrijd, menuet, verstoppertje onder tafel, kolderieke balletpasjes in een aftandse tutu, meer en nog meer verkleedpartijtjes en een hinderlijke vlo.
De drie zangers/spelers zijn fantastisch! Merlijn Runja, Marc Pantus en Jan Willem Baljet: van alle drie nog nooit vernomen. Een sopraan en twee baritons. Samen met een piano, cello, viool en enkele voice-overmomenten zetten ze in een even sterk als eenvoudig decor een schitterende performance neer. Akoestisch is de Synagoge absoluut geen makkie, maar elke noot en elke lettergreep is hoor- en verstaanbaar. Zonder microfoons: chapeau!
Wat 'Ludmilla' natuurlijk vooral zo indrukwekkend maakt, is dat het in onze Synagoge wordt uitgevoerd.
Met de wetenschap dat het in Kamp Westerbork werd uitgevoerd met steevast SS-er en commandant Albert Konrad Gemmeker op de eerste rij! En door mensen die de eerstvolgende dinsdag of misschien een paar dinsdagen later met duizenden op transport werden gesteld naar 'het Oosten' en op een enkeling na nooit meer terugkwamen.
Ook de Martinikerk is akoestisch geen peulenschil. Bij ECHO zijn alle nuances van orgel en koor perfect te horen en verstaanbaar. De gesproken teksten zijn voor mij echter nauwelijks te verstaan. Hoe deden al die voorgangers dat in vroeger tijden? Gewoon zonder geluidsversterking spreken. Met een uitgekiend en geschoold gebruik van klinkers en medeklinkers.
Wat 'ECHO' zo indrukwekkend maakt, is dat enorme enthousiasme van zoveel jonge mensen.
Makers en uitvoerders voor wie vier en vijf mei er nog toe doen. En dat uitdragen. En dat ik zo kennis heb mogen maken met Ossietzky, Ziegler, Ehrlich, Rosen en Simons. Met gerijpte en aanstormende talenten. Opnieuw met mijn vrienden van Die Weltbühne en met twee schitterende locaties in de stad Groningen. Deze twee voorstellingen galmen nog lang na…
Hoofdafbeelding: © Isabel van der Vlugt, ECHO, Martinikerk Groningen
Makers ECHO
Spel: Juno van den Hul, Maaike Kroneman, Noor Wientjes, Frank Dijkstra, Ronja Krüger, Sky Winklaar, Yaroslavna Harmash, Pavlo Vyshnevskyi, Oleksandr Symonenko en Kateryna Spodoneiko
Koor: Christy Luth, Karel Stegeman, Maria van Santen, Olivier Kemler, David van Laar, Jaap de Kok, Wilko Koekoek en Dierick Aartsen
Jurgen van Tolie – artistieke coördinatie
Kaz Schonebeek – regisseur
Wasse Jonkhans – onderzoeker en schrijver
Thomas Muis – componist
Hannah Tomasini – dirigent
Chang Jong Lee – organist
Jenny van der Klok – productie
Herman van Keulen – techniek
ECHO is een coproductie van:
Die Weltbühne
NITE
Theater Na de Dam
Prins Claus Conservatorium
Kyiv Mime Theatre
De Noorderlingen
Makers Ludmilla
Marc Pantus, bariton
Merlijn Runia, mezzosopraan
Jan Willem Baljet, bariton
Marcel Worms, piano
Sebastiaan van Halsema, cello
Emi Ohi Resnick, viool
Olga Zuiderhoek, stemacteur
Krijn ter Braak, stemacteur
Eva Buchmann, regie
Ben Hurkmans, dramaturgie
Mirjam Grote Gansey, decor
Jorine van Beek, kostuums
Tom Verheijen, lichtontwerp
Ruth Becker, regie-assistent
Marijn van Prooijen, arrangeur
Jeannette Elsenburg, productie
Jelle Snijder, technische productie en decorbouw
Marcel van den Broek, grafisch ontwerp
Floor Oostra, pr en marketing
Nog even dit
Onze artikelen zijn gratis en zullen nooit achter een betaalmuur verdwijnen. Voor theatermakers willen wij een onafhankelijk en levendig platform bieden: voor nu en in de toekomst. Donaties zorgen ervoor dat wij op lange termijn kunnen blijven investeren in het platform Theater050 en dat verhalen over theaterproducties belicht worden.
Betalen kan via onderstaande knop en je mag het bedrag zelf kiezen.
Bedankt voor je steun!
Kies het bedrag en doneer
Dio van Velden
Verhalen
Het leven in een stad die ademt, kan verstikkend zijn
Ingrid de Vries
Verhalen
