'Alles moet weg' is een levende installatie die enkele uren per dag doorlopend kan worden bezocht. Je mag zo lang blijven als je wilt. Ik ben uitgenodigd om deze voorstelling van Dries Verhoeven mee te maken in het Grand Theatre. De tekst, gebaseerd op interviews met 'mensen die vergeten te betalen', is een aanklacht maar ook een bekentenis.
Op 15 maart lees ik in het Dagblad van het Noorden:
"Officieel zijn de prijzen in Nederland de afgelopen tien jaar gestegen met gemiddeld dertig procent. Dat lijkt soms veel meer, zeker in de supermarkt. Tal van doodnormale producten, van Calvé-pindakaas tot Unox-knakworsten, zijn in prijs verdubbeld, of meer. Soms is er een vage reden voor. Vaak ook niet, tenzij je winstbejag een reden vindt" (citaat: Dagblad van het Noorden, 15 maart *). Dus zo heel af en toe komt er iets (een kleinigheidje hoor): een bonk kaas of pak koffie als vanzelf onder in mijn tas terecht…
Dries Verhoeven… Ik had zijn naam wel eens gelezen, maar nog nooit iets van hem beleefd. Dries (1976) is theatermaker en beeldend kunstenaar. Hij maakt installaties en performances op locatie en in de openbare ruimte. Vaak is het publiek niet alleen toeschouwer, maar ook deelnemer. Dries maakt hen als het ware medeplichtig. Hij laat zijn bezoekers vanuit een heel ander perspectief naar mensen en hun omgeving kijken. Exact zoals ik tracht te maken, dus ik ben ontzettend benieuwd naar deze geestverwant.
Het is een zonnige zondagmiddag. Fris maar zonnig. Ik maak de eerste voorstelling van vandaag mee. In het Grand Theatre zijn twee medebezoekers. Door een sluis van diverse zwarte gordijnen betreed ik de benedenzaal. Op de wanden rondom bevinden zich tientallen beeldschermen die typerende beelden van bewakingscamera's tonen. Allemaal uit verschillende invalshoeken en in zwart-wit. In het midden staat een enorm glazen, rechthoekig object.
Een reuzeterrarium. Ingericht als een typisch stuk supermarkt.
Langs de wanden stellingen met honderden producten. De bekende potten en blikken conserven, droog- en deegwaren, tubes, doosjes, kuipjes, zakken: het is er allemaal. Je kunt tussen de voorraden naar binnen gluren, maar ook de situatie op de schermen volgen.
"Opvallend is ook de prijsstijging van een pot Hak-appelmoes van 720 gram. Tien jaar geleden lag de pot bij COOP voor €1,44, nu is dat €3,14. Appels zijn nu ook dubbel zo duur, maar tegen groothandelsprijzen hoeft er niet meer dan 80 cent aan appels in zo'n potje te zitten. Het schijnt dat glaswerk duurder is geworden, maar de nieuwe eigenaar Flexway in de Verenigde Arabische Emiraten wil er vast ook beter van worden" (citaat: Dagblad van het Noorden, 15 maart * ). Twee tubes tandpasta verdwijnen zomaar in mijn jaszak…
Binnen in de installatie zien wij een vrouw in het kostuum van Sneeuwwitje. Een kunstenaar/ theatermaker laat niets aan het toeval over, dus zoek ik betekenis. Geïnspireerd op personages uit eeuwenoude mythes en sagen lieten de Gebroeders Grimm in 1812 Sneeuwwitje geboren worden.
Walt Disney maakte haar ruim een eeuw later tot wereldster. Zij is het zinnebeeld van de maagdelijke onschuld, het meest zuivere. Maar zij bezwijkt, net als Adam, voor een prachtige appel. Een tweede zondeval. De appel is vergiftigd en Sneeuwwitje raakt in een diepe slaap. Bewaakt door zeven dwergen rust zij in een glazen sarcofaag. Ik kijk naar de reusachtige glazen vitrine. En zie een Sneeuwwitje die tot zonde vervalt. Het begint met kleine sabotageacties. Ze draait een pot appelmoes open, deponeert er een flinke fluim in. Met twee vingers roert ze het boeltje door elkaar, draait de pot weer dicht en zet die weer in het schap.
"Iglo Lekkerbekjes zijn ook zo'n geval; in tien jaar met 71% in prijs gestegen. Er wordt de kweekvis pangasius voor gebruikt, waarvan de prijs in het grootste productieland Vietnam sindsdien bijna is gehalveerd. Maar de energiekosten van de vriesinstallaties zijn vast opgelopen. Dat geldt ook voor de beurskoers van het Amerikaanse moederbedrijf Nomad Foods, met als juridisch hoofdkwartier de Britse Maagdeneilanden. Op de beurs van New York is het aandeel mede dankzij Nederlandse Kapitein Iglo-fans in tien jaar met 58% opgelopen" (citaat: Dagblad van het Noorden, 15 maart * ). Ik weeg drie tomaten af, plak de prijssticker op de zak en stop er nog vijf stuks bij…
Sneeuwwitje draagt een varkensmasker.
Wederom zoek ik naar betekenis. Varkens zijn intelligente dieren. Ze staan op de vierde plek dus nét niet op het erepodium en vallen buiten de medailleregen. Ze moeten ratten (brons), dolfijnen (zilver) en raven (goud) voor laten gaan. Varkens zijn meesters in het vinden van voedsel. Een varkenskop is ook een symbool in het verhaal en de film Lord of the Flies. Symbool van het kwaad en verwijzing naar Baäl-Zebub: heer der vliegen en mest. Queen noemt hem in Bohemian Rhapsody en Kate Bush op haar album The kick inside. In de Bijbel is het de vijand van de Joden (handelsmensen). Maar er is ook het personage Piggy. Hij vertegenwoordigt de orde, is intelligent en innovatief. Varkensvlees is het meest goedkope vlees in een supermarkt.
Sneeuwwitje spreekt. De tekst is gebaseerd op interviews. Met ervaringsdeskundigen, mensen die af en toe iets 'vergeten' te betalen, dieven in detentie en met hen die diefstal beschouwen als een vorm van politiek verzet. De proletarische shoppers en zelfverklaarde Robin Hoods (bron: website Dries Verhoeven). Op de woorden van Jean Genet, Karl Marx, Ruben Östlund, Rachel Shteir, Mathild Clerc-Verhoeven en Slavoj Žižek. Engels gesproken, maar op de schermen verschijnt de Nederlandse vertaling. De tekst is een aanklacht, maar ook een bekentenis.
Als toeschouwer word je heen en weer geslingerd tussen begrip en sympathie, maar ook tussen afkeer en veroordeling.
Sneeuwwitje maakt er inmiddels een heerlijke bende van. Ze opent allerlei verpakkingen, smeert haar borsten en armen in met ketchup, neemt happen van auguren, taco's met vla, smeert een bewakingscamera in met jam en likt die tergend langzaam en sensueel schoon. Stelen erotiseert.
"Bij pinda's is er ook een prijsstijging, maar absoluut niet van het kaliber dat een prijsstijging van een pot Calvé pindakaas met 115% rechtvaardigt. Bij AH betaal je er nu €3,79 voor, zeg maar een omgekeerde Bonusactie, één pot voor de prijs van twee. Eigenaar Unilever zag zijn beurskoers in die tien jaar met 69% stijgen" (citaat: Dagblad van het Noorden, 15 maart * ). Ik kan een zak vaatwastabletten niet weerstaan…
Haar topje gaat uit, ze plakt twee bonuskaartjes als pasties op de tepels en start een Mata Hari-achtige dans. Een burlesque overwinningsroes. We krijgen een stoomcursus proletarisch winkelen. Kleed je niet te opvallend maar ook niet goedkoop, kijk nooit in camera's, vraag assistentie bij de zelfscan om twee peren af te rekenen terwijl er van alles in je tas brandt. Wees attent en empathisch naar personeel, niet teveel make-up, leg je portemonnaie of pinpas al zichtbaar klaar en meer tips. Sneeuwwitje eindigt tenslotte liggend in een schap en komt met een slotpleidooi. Een aanklacht tegen de puinhopen van de vrije markt, het kapitalisme, neoliberalisme, de graaicultuur, de belangen van aandeelhouders, het goedkope varkensvlees in de schappen en het goedkope vlees op de werkvloer.
Alles moet weg is een prikkelende, overweldigende en heel sterke beleving. Ik ben fan van Dries en zijn werk. Ik stap de zon in en moet nog even naar de supermarkt. En kan niet nalaten even langs de potten appelmoes te lopen en te glimlachen. Ik ben attent en invoelend naar de medewerkers, maar reken toch maar gewoon netjes af. Ik ben nu eenmaal geen raaf, hoogstens een witte…
* Citaten uit artikel
Dagblad van Het Noorden: Vergelijking kassabonnen toont pijnlijke prijsstijging boodschappen. Prijs roomboter in tien jaar verdrievoudigd, dd 15 maart 2025 door Pieter van Erven Dorens en Jeroen Kortschot
Makers
Concept: Dries Verhoeven
Performance: Isadora Tomasi, Rosie Sommers, Annica Muller
Dramaturgie: Hellan Godee, Miguel Melgares
Geluidsontwerp i.s.m. Isadora Tomasi
Geluidsmontage: Peer Thielen
Regieassistentie: Didi Kreike
Bouw installatie: Niklas van Woerden
Ondertiteling: Casper Wortmann
Foto's: © Studio Dries Verhoeven, 'Alles moet weg'
Nog even dit
Onze artikelen zijn gratis en zullen nooit achter een betaalmuur verdwijnen. Voor theatermakers willen wij een onafhankelijk en levendig platform bieden: voor nu en in de toekomst. Donaties zorgen ervoor dat wij op lange termijn kunnen blijven investeren in het platform Theater050 en dat verhalen over theaterproducties belicht worden.
Betalen kan via onderstaande knop en je mag het bedrag zelf kiezen.
Bedankt voor je steun!
Kies het bedrag en doneer
Dio van Velden
Verhalen
Dio van Velden
Verhalen
