Goed luisteren begint met misverstaan

Zondagmiddag: ik ga naar de tentoonstelling van de Groningse wetenschapper/kunstenaar Felix Hess in Pictura. Componiste en geluidskunstenares Huba de Graaff geeft een soundscape-concert. En dat alles in het kader van het festival Soundsofmusic.

Soundsofmusic wordt voor de 35ste keer georganiseerd. Het zal tevens de laatste editie zijn, maar deze keer duurt het festival voor het eerst zeven dagen (bron: Dagblad van het Noorden). De organisatoren hebben besloten 'de vloer' vrij te maken voor een nieuwe generatie makers en doeners. Dat siert hen. Hoe kunnen er tenslotte nieuwe talenten opstaan als zelfs de doden niet met pensioen gaan?

De sneeuwhopen zijn foetsie, de frisse en stevige wind nog niet. Maar het is tenminste droog. Het is fris in Pictura. Zeg maar gewoon: ijskoud. De paar mensen die op uitnodiging hun jassen in de garderobe hangen, haasten zich die weer aan te trekken. Maar het loopt lekker vol. In de ruimtes zijn installaties van Felix Hess (1941-2022) opgesteld. In een kleinere ruimte een opstelling van kleine speakers genaamd Papegaaien. Niet alle speakers werken en uit de rest komt een geluid van Lorres die wel wat Strepsils kunnen gebruiken. Met de beste wil van de wereld valt daar geen vogelgeluid in te herkennen. Maar zoals Miriam Rasch al schreef: goed luisteren begint met misverstaan.

Er hangen enorme Chinese lampionnen van Hess en in de bovenzaal is een installatie op de vloer opgebouwd.

Soundsofmusic, Felix Hess — © Frits Selie, Soundsofmusic – Tentoonstelling Felix Hess met Huba de Graaff

Monnikenwerk: minuscule en fragile vaandeltjes die reageren op de bewegingen van de bezoekers. It's in the air heet de opstelling. Het zijn er tachtig van de tweehonderdveertig. De rest wordt uiterst minutieus in de vloer geprikt als wij weg zijn. Het is een mix van wiskunde, natuurkunde, fantasie en moderne kunst. Ingenieus en absoluut een bezoek waardig. Maar Theater 050 schrijft over theater. Met de installaties van Hess is het decor beschreven. Een ranke, wat oudere dame komt in een prachtige zwarte outfit het podium op. Ik verwacht een diepe alt of dwarsfluit. Niks van dat alles.

Het is Huba de Graaff: componiste en geluidskunstenares. Op de verhoging is een lange tafel opgebouwd met daarop allemaal vintage geluidsdragers. Pre-digitale apparaten. Voor de jeugd prehistorisch. Wie heeft er nog cassettedecks, Revox bandrecorders, platenspelers (niet die hele moderne omdat vinyl weer hip is) maar de oude 'bakbeesten'. Een tiental apparaten en apparaatjes met een veelvoud aan pluggen en stekkers. Er zijn allerlei kleine kastjes voor effecten. Huba bedient alles met de rust zelve, met de zekerheid en vrolijke routine van een chef-kok die in een open keuken tien pannen op het vuur heeft staan.

Huba de Graaff maakt de natuur hoorbaar.

Niet de papagaaien en kikkers van Felix Hess maar de wind, de ruis, de maan en sterren maken geluid, alles ademt. Een oeroude speaker swingt als een kerkklok in een frame en slingert de geluidsgolven de ruimte in. Het is fascinerend. De dwarsfluit is er niet maar een viool wordt gracieus in de hals aangelegd en Huba voegt diepe tonen en timbres toe aan het geheel. De Chinese lampionnen zijn het niks doen blijkbaar ook beu en dragen hun steentje als een lichtorgel bij. Tot slot wordt een oude Grafonola opgewonden en worden we getrakteerd op een even eenvoudig als ontroerend Frans chanson. Wat een prachtige en vooral bijzondere besteding van deze zondagmiddag!

Om met Frederic Rzweski af te sluiten:

"Muziek kan de wereld waarschijnlijk niet veranderen,
Maar het is een goed idee om te doen alsof dat wel kan."
– Bron: website Soundsofmusic

Daar is geen woord Frans bij en het citaat is niet mis te verstaan…

^{Foto's: Frits Selie, Soundsofmusic – Tentoonstelling Felix Hess met Huba de Graaff}

Dio van Velden

27-11-2024