Pedofilie, om maar meteen met de deur in huis te vallen, is het thema van de voorstelling 'Schuldig Kind' door Het Nationale Theater. Gebaseerd op het gelijknamige boek uit 2017 van schrijver en beeldend kunstenaar Ted van Lieshout. In de toneeltekst zijn ook episodes verweven uit een eerder werk van hem 'Mijn meneer' uit 2012. Beide boeken zijn autobiografisch. Van Lieshout beschrijft hierin hoe hij als knaap hunkerde en op zoek ging naar liefde. Een zoektocht die leidde tot relaties met volwassen mannen. Relaties die verder gingen dan uitsluitend vriendschap. Seksueel contact was eveneens een onderdeel.
Intieme vriendschap met een minderjarige is strafbaar en een groot taboe. Auteur Pim Lammers weet er alles van. Hij schreef in 2017 het boek Het lammetje dat een varken is. Het eerste boek over een transgender. Maar vooral zijn korte verhaal Trainer leidde tot felle reacties en zelfs doodsbedreigingen (bron: Neerlandistiek.nl). Daarin gaat een voetbaltrainer een relatie aan met een van zijn pupillen. Hoe anders was dat in 1986. Toen verscheen het boek Voor een verloren soldaat van choreograaf en schrijver Rudi van Dantzig. Een jonge knaap wordt verliefd op een van de bevrijders. Ze ontwikkelen een, deels intieme, vriendschap. Als de soldaat plots met zijn bataljon verdwijnt, is hij de wanhoop nabij.
Zelf speelde ik het afgelopen seizoen in de voorstelling Eer de Haan… over het leven en vooral werk van de Nederlandse schrijver, dichter en homosexueel Jacob Israël de Haan die in 1924 in Jeruzalem werd vermoord. In zijn autobiografische roman Pijpelijntjes beschrijft hij hoe hij Amsterdamse straatschoffies voor enkele stuivers in zijn bed kreeg. Die publicatie betekende in Nederland zijn ondergang. Ook nadat hij als Zionist naar Jeruzalem vertrokken was, verlustigde hij zich aan Arabische knapen en Joodse jongelingen. Immers, wanneer een Joodse jongen op zijn dertiende jaar bar mitswa wordt, wordt hij als volwassene beschouwd en behandeld. De Haan beschrijft dit uitvoerig in zijn talloze kwatrijnen.
Het knappe aan de voorstelling Schuldig kind is dat deze laat zien en horen dat dergelijke vriendschappen veel genuanceerder zijn. Regisseur Belle van Heerikhuizen doet een fantastische vondst: zij laat alle drie acteurs, Bram Coopmans, Florian Myjer en Sander Plukaard, de jonge Ted spelen. Maar ook de oudere 'Meneer' en andere figuren. Zo is er geen acteur aan wie je als 'dader' een hartgrondige hekel krijgt en geen 'slachtoffer' met wie je medelijden krijgt. Wat blijft is een liefdesverhaal. Een liefdesverhaal met enkele zijdelingse flirts waar je vraagtekens bij kunt zetten maar niks is zwart-wit. 'Hoe onschuldig is de jongeling die een relatie zoekt en aangaat?' Op die leeftijd kun je de gevolgen op langere termijn niet overzien.
Als volwassene hoor je 'nee' te zeggen. Ik ben daar gelukkig altijd toe in staat geweest. Eens deed ik een theaterproject op een basisschool voor kinderen met een ontwikkelingsachterstand. Gebroken gezinnen, complexe thuissituaties, armoe en een zeer beperkt IQ. Op een keer maakte ik gebruik van het urinoir. Stond er plots een kereltje (ouder dan veertien jaar kan hij niet geweest zijn) naast mij. Zijn ogen gericht op kruishoogte. Plots de vraag: "Zal ik er even mee spelen?" Niet zozeer de vraag zelf schokte mij maar de totaal emotieloze vanzelfsprekendheid. En de volledige verwachting van een gretig 'Ja, graag' van mijn kant. Ik weet nog dat ik dacht: 'Och kind, dit is absoluut niet je eerste keer…'
Ik heb jongens gekend, officieel nog minderjarig, die door flink oudere vrouwen werden verleid en ingewijd. Latere relaties met jongedames van eigen leeftijd hielden nooit stand en uiteindelijk gingen ze toch wederom verbintenissen aan met vrouwen die minstens tien jaar ouder waren dan zijzelf.
Het spel in Schuldig Kind is fantastisch. Prachtige tempi, uitstekende dictie en verstaanbaarheid. De drie spelers zijn aan elkaar gewaagd en verrukkelijk op elkaar ingespeeld. Het decor is wat aan 'de wilde kant'. Een kunstgrasveld met berkenstammen. Een onschuldig trapveldje of een schuldige cruiseplek? Een achterwand van spiegelende lamellen en een vuurrode bank die, met enige fantasie, ook voor een cabriolet kan doorgaan met felle koplampen. Met die bank, die wild kan ronddraaien, worden grappige en ontroerende fratsen uitgehaald en had voor mij kunnen volstaan. De rest vult het speelvlak, maar Bram, Florian en Sander zijn daar uitstekend zelf toe in staat.
Volgens regisseur Belle van Heerikhuizen: "Voor mij gaat de voorstelling over een zoektocht naar liefde, ten koste van jezelf. Het is een onderzoek naar nieuwsgierigheid, genot, schuld en schaamte. Ik hoop op een veel genuanceerder gesprek over misbruik en daderschap, omdat de slachtoffers daar baat bij hebben. De wereld is niet zwart-wit en seksualiteit al helemaal niet."
– Bron: website Het Nationale Theater
Schuldig Kind is wat mij betreft een volkomen geslaagde voorstelling. Het is geen strijd met alleen maar verliezers. Het gaat niet enkel over schuld en onschuld. Niet over een dader en een slachtoffer. Het gaat over een hunkering naar liefde en aandacht. En over vanuit andere perspectieven naar alle partijen kijken en luisteren. En het openingsnummer Follow me van Amanda Lear is gewoon genieten…
Makers
Teksten: Ted van Lieshout
Regie: Belle van Heerikhuizen
Spel: Bram Coopmans, Florian Myjer, Sander Plukaard
Dramaturgie: Remco van Rijn
Decorontwerp: Koen Steger
Kostuumontwerp: Daphne de Winkel
Lichtontwerp: Floriaan Ganzevoort
Regie-assistentie: Charlotte van Nee
Muzikaal advies: Guy Corneille
Nog even dit
Onze artikelen zijn gratis en zullen nooit achter een betaalmuur verdwijnen. Voor theatermakers willen wij een onafhankelijk en levendig platform bieden: voor nu en in de toekomst. Donaties zorgen ervoor dat wij op lange termijn kunnen blijven investeren in het platform Theater050 en dat verhalen over theaterproducties belicht worden.
Betalen kan via onderstaande knop en je mag het bedrag zelf kiezen.
Bedankt voor je steun!
Kies het bedrag en doneer
Dio van Velden
Verhalen
