Een omvangrijk boek navertellen; vol personages, intriges, oorlog, vrede, uitgebreide kostuums en spectaculaire landschappen… Je zou verwachten dat dit op een grootse manier wordt aangepakt: met een grote groep acteurs, vele kledingwissels en enorme decorstukken. Verrassend genoeg verloopt de voorstelling 'Oorlog en Vrede' totaal anders.
Het boek Oorlog en Vrede van de Russische schrijver Leo Tolstoj beschrijft de levens van de adellijke families Rostova, Bezoechov en Bolkonski. Tijdens Jonge Harten nemen theatermakers Florian Myjer en Kim Karssen ons mee naar de dag waarop Natasja Rostova dertien jaar wordt. Op dit feest wil iedereen zijn. De hele Russische adel is aanwezig, evenals de mensen die doen alsof ze van adel zijn.
Je leidt een meeslepend leven en sterft op tragische wijze…
De overeenkomst tussen alle personages is dat zij een groots en meeslepend leven leiden. Dat geldt alleen niet voor Sonja Rostova, de nicht van Natasja. "Zelfs in haar eigen leven, speelt zij een bijrol," vertelt Kim die met tegenzin haar rol inneemt. De anderen leiden een leven vol gevechten, passie en rijkdom. Het gebeurt allemaal in een tijd waarin de mensen jong en op een tragische manier sterven. Ondertussen is Frankrijk, onder Napoleon, Rusland aan het belegeren.
De Russische winters blijken koud, bitterkoud, maar als je binnen bent, kun je genieten van overdadige buffetten en iedere dag wat moois aantrekken. Met een vleugje weemoed wordt er over de wereld van Tolstoj verteld; het is een andere plaats en tijd waarin veel meer lijkt te gebeuren. Of is dat schijn?
Kim en Florian kruipen in de huid van de twee vrienden Pierre Bezoechov en Andrej Bolkonski die het feest niet willen missen. Pierre en Andrej zullen later – "Spoiler!" roepen de spelers – het hart van Natasja gaan veroveren; allebei op een ander moment in de geschiedenis.
Al gebeurt er niets, je moet er altijd rekening mee houden dat er íets kan gebeuren.
Kim neemt het publiek mee naar een feestje dat zich afspeelt in onze tijd. Deze overgang van verleden naar heden verloopt vloeiend, alsof het één doorlopend verhaal is. Kim deelt haar onzekerheden, op een manier die zowel ongemakkelijk als hilarisch is. Omslachtig vertelt zij dat ze eigenlijk naar huis wil, maar toch blijft, omdat ze een jongen leuk vindt.
Er zou dus mogelijk 'iets' kunnen gebeuren. Vandaar dat Kim uren blijft. Ze wordt gedreven door de gedachte: 'als ik eerder naar huis ga, dan gebeurt er sowieso niets en zit ik thuis de hele tijd te denken dat er 'iets' had kunnen gebeuren…' Als toehoorder krijg je al snel de indruk dat de kans dat er iets moois ontstaat tussen Kim en deze jongen, bijzonder klein is. Toch is het bewonderenswaardig om te zien dat ze die mogelijkheid wil aangrijpen.
Wat heb je nodig om een heel dik boek tot leven te laten komen? Een grote kast en jezelf.
Oorlog en Vrede maakt geen gebruik van grootse decorstukken en een enorme cast om alle personages uit het boek tot leven te laten komen. De twee acteurs zetten vooral zichzelf in als instrument en dat doen zij met verve. Een mantel aan of uit staat garant voor een ander personage en een nieuwe stem. Ook wordt er gebruikgemaakt van een enorme houten kast die midden op het podium staat.
Deze kast bevat extra deuren, – waartussen de spelers zich kunnen bewegen – allerlei handige voorwerpen, nieuwe kledingstukken en heel veel poedersneeuw. Door dit alles op een slimme manier te gebruiken, weten zij het verhaal van Tolstoj te vertellen.
Florian strijdt als Andrej Bolkonski tegen het leger van Napoleon Bonaparte bij Austerlitz, in het jaar 1805. Hij raakt gewond en wordt ontdekt door… Napoleon zelf. 'Bonaparte' blijkt ook de naam van een homocafé te zijn dat Florian ooit bezocht en we springen terug naar die gebeurtenis; een man benadert hem en we zien een mix van aarzeling, spanning en liefde ontstaan. Die scène verandert – roerig maar naadloos – in een liefdesscène met Natasja Rostova.
Meerdere keren worden tijdsprongen gemaakt en daarmee krijgen de gebeurtenissen die Tolstoj beschrijft, ook een plekje in het heden.
Vreugde en verdriet liggen dicht bij elkaar.
De grote vraag van Oorlog en Vrede is: hoe moet je leven? De twee makers blijven voortdurend op zoek naar het antwoord. Andrej sluit zich af van de buitenwereld na alle gevechten; hij heeft teveel oorlogen meegemaakt en trekt zich terug in een hut op de toendra. Pierre wil zijn vriend juist uit dat isolement sleuren en de wereld intrekken: de barricades opgaan.
Florian oppert dat oorlog en vrede, samen oplopen in het dagelijks leven. Waar de één – verdriet of vreugde – aan tafel zit, ligt de ander in bed. Kim wil daar niks van weten en er ontstaat een conflict. Florian sluit zich zelfs op in de kast en daarmee lijken de makers ook op een andere vraag te stuiten: is dit het? Uiteindelijk krijgt Pierre, of toch Kim, gelijk.
Ook als je een bijrol in jouw eigen leven vervult, kun je een held zijn.
De personages van Tolstoj blijken in staat om, op bescheiden of op grootse wijze, een held te kunnen zijn. Andrej Bolkonski maakt grote veldslagen mee. In een pistolenduel weet Pierre Bezoechov zijn concurrent Dolochov uit te schakelen: heldhaftig én toevallig, omdat hij eigenlijk niet weet hoe je een pistool moet gebruiken. Zelfs Sonja Rostova – de vrouw die de hele tijd op slechts één persoon verliefd blijft en vooral opvalt door het feit dat ze niet opvalt – beleeft een glorieus moment.
Andrej en Pierre trekken, na een reeks van tragische en meeslepende gebeurtenissen, samen het Russische landschap in. De beide vrienden hebben het contact weer hersteld en datzelfde lijkt ook op te gaan voor Florian en Kim. Zij beleven een schitterend moment als de zon ondergaat. Meer dan dat is voor hen niet nodig om geluk te ervaren.
Om echt te kunnen leven, moet je blijkbaar oog hebben voor de kleinere gebeurtenissen. Die gedachte lijkt de drijvende kracht achter Oorlog en Vrede: bescheiden en groots tegelijkertijd.
Makers
Frascati Producties / Florian Myjer en Kim Karssen
Eindregie: Timothy de Gilde
Geluidsontwerp: Jelle Hoekstra
Decor: Joey Schrauwen
Foto's bij dit artikel: © Bas de Brouwer
Nog even dit
Onze artikelen zijn gratis en zullen nooit achter een betaalmuur verdwijnen. Voor theatermakers willen wij een onafhankelijk en levendig platform bieden: voor nu en in de toekomst. Donaties zorgen ervoor dat wij op lange termijn kunnen blijven investeren in het platform Theater050 en dat verhalen over theaterproducties belicht worden.
Betalen kan via onderstaande knop en je mag het bedrag zelf kiezen.
Bedankt voor je steun!
Kies het bedrag en doneer
Ingrid de Vries
Verhalen
Hoe vind je verbinding met de ander als je je eenzaam voelt?
Ingrid de Vries
Verhalen
