Vlak voordat de voorstelling begint, sta ik nog even in de tuin van VRIJDAG Muziekschool te praten, met bekenden en mensen die ik minder goed ken. Zo'n woordenuitwisseling verloopt makkelijk en vanzelfsprekend. Nog geen vijf minuten later is de situatie totaal anders…
Binnen, in een leslokaal van de muziekschool, worden we verwacht bij de Noorderzon-voorstelling Romance. De stoelen zijn geplaatst – overal keurig op anderhalve meter – in een kring. Een intieme setting. In het midden zit de Portugese choreograaf en toneelschrijver Lígia Soares: gemaskerd en gehuld in een glimmend en strak pak. Haar gezichtsuitdrukkingen zijn onzichtbaar, maar al gauw besef ik dat ze alle mensen, een voor een, aan het bekijken is. Aan het aankijken is.
Tevergeefs zoek ik oogcontact met de andere toeschouwers. Het leslokaal is te donker om steun bij elkaar te zoeken. Anderhalf meter blijkt een onoverbrugbare afstand. Lígia Soares heeft hier alle controle: zij bepaalt wanneer de ruimte donker, schemerig of licht wordt. En wie er mag spreken.
Ze heeft niet alleen de macht over licht en donker, maar ook over onze stem.
Het masker van Lígia Soares gaat af. Terwijl ze haar verhaal doet, vraagt ze het publiek om beurtelings een zin of enkele woorden na te spreken. Op die manier laat ze een man meerdere keren aan haar de liefde verklaren. Vervolgens regeert ze hier sceptisch op. Immers: hoe kun je nou 'I love you' zeggen als je elkaar amper hebt ontmoet? Wat betekent zo'n liefdesverklaring nou echt?
Met de voorgezegde woorden gaan een man en vrouw de dialoog aan. Ik veronderstel dat ze elkaar niet kennen, maar toch ontstaat er een intiem gesprek tussen hen. Een spannend gesprek ook. In het begin zijn hun woorden nog komische speldenprikken; een vermakelijke discussie over het al dan niet nuttigen van een lunch. Na verloop van tijd dreigt hun gesprek in een steekspel te ontaarden. Lígia Soares draagt de man op om te zeggen dat hij door wil gaan, terwijl de vrouw moet zeggen dat ze wil stoppen. "And repeat," zegt ze tegen allebei.
Hoe ver kun je eigenlijk gaan met het opleggen van woorden?
Net als ik mij afvraag wat de grenzen zijn van deze voorstelling, krijg ik van Lígia Soares de opdracht om te zeggen dat ik weg wil; dat ik er klaar mee ben. Een vrouw die naast me zit, moet zeggen dat ik dan maar gewoon moet gaan. En zo zit ik een tijdje te 'praten' met iemand die ik niet ken, terwijl we allebei woorden in de mond gelegd krijgen. Komisch en tegelijkertijd bizar om mee te maken.
Iedere toeschouwer vertelt uiteindelijk iets; alles volgens het Soares-script. Lígia Soares controleert, maar ze zet ook haar charmes in om in contact te komen met haar publiek. Een vriendelijke lach, een grappige opmerking of een bemoedigend knikje... Haar uitnodiging om mee te doen en te spreken – ook al zijn het niet onze eigen woorden – wordt dan ook door het publiek aangenomen.
Ik doe erg mijn best, met mij zo'n beetje iedereen, om te zeggen wat ik moet zeggen. Want: als ik niet de juiste woorden reproduceer, dan is er ook geen voorstelling meer. Toch? Ondertussen vertelt Lígia Soares haar verhaal. Een pijnlijk verhaal dat schuil lijkt te gaan achter alle zinnen die we als groep aan het reproduceren zijn. Voordat we het allemaal doorhebben, wordt het donker en houdt de woordenstroom op.
Als ik daarna buiten sta en het weer is toegestaan om onze eigen woorden uit te spreken, val ik stil. Zojuist heb ik alles aangehoord en wist ik precies wat ik moest zeggen. In hoeverre heb ik eigenlijk geluisterd naar het échte verhaal van deze voorstelling?
Een productie vol woorden: krachtig, kwetsbaar, gevat, gemeen…
Woorden die alles lijken te zeggen én woorden die ervoor zorgen dat er niets meer te vertellen valt… Lígia Soares speelt met die paradox. En ik? Ik heb mij laten meesleuren door de zinnen die werden opgelegd, zonder de tijd te nemen om na te denken over de betekenis. Ik verlaat de muziekschool met het gevoel dat ik een sukkel ben. Maar ook met de gedachte dat ik deze ervaring niet had willen missen.
Fotografie: © Knelis. Voorstelling 'Romance' van Lígia Soares – Noorderzon Festival of Performing Arts & Society, 2021
Nog even dit
Onze artikelen zijn gratis en zullen nooit achter een betaalmuur verdwijnen. Voor theatermakers willen wij een onafhankelijk en levendig platform bieden: voor nu en in de toekomst. Donaties zorgen ervoor dat wij op lange termijn kunnen blijven investeren in het platform Theater050 en dat verhalen over theaterproducties belicht worden.
Betalen kan via onderstaande knop en je mag het bedrag zelf kiezen.
Bedankt voor je steun!
Kies het bedrag en doneer
'Sta niet stil, maar ga vooral door'
Ingrid de Vries
Verhalen
Grenzen verleggen zonder vangnet
Ingrid de Vries
Verhalen
