Keukengekeuvel

De Thaise keuken is misschien wel een van de meest gevarieerde ter wereld. Iedere regio heeft eigen specialiteiten, maar ook de eeuwenlange handelsbetrekkingen met China en het Indisch subcontinent hebben de spijskaart verrijkt. Wat de verschillende regionale keukens van Thailand met elkaar verbindt is dat zij de vijf fundamentele smaaksensaties met elkaar proberen te verenigen in een maaltijd, en soms ook binnen één gerecht: heet (pittig), zoet, zuur, zout en bitter. Ook het enthousiaste gebruik van grote hoeveelheden verse kruiden (koriander en vele soorten basilicum zijn populair) is wat de Thaise keuken onderscheidt van vele andere keukens.

Wichaya Artamat/For What Theatre speelt 'This Song Father Used to Sing (Three Days In May)'.

In de bovenzaal van het Grand Theatre zien we op het speelvlak een willekeurige keuken in Bangkok. Een broer en zus komen elk jaar in mei een dag samen in het ouderlijk appartement om hun overleden vader te gedenken. Samen koken, eten en praten. Er is een altaartje met een fiks portret van de man zaliger geflankeerd door kaarsen. Broer en zus zitten aan de keukentafel. Zij worstelt met een loopneus: het gevolg van een allergie. Hij is druk op zijn mobieltje en drinkt bier. Het is vier uur in de morgen. Zij is als altijd vroeg op, hij heeft zijn bed nog niet gezien. This Song Father Used To Sing (Three Days In May) van de Thaise regisseur Wichaya Artamat won in 2016 een prestigieuze internationale prijs voor beste voorstelling.

© Pierre Borasci, Wichaya Artamat/For What Theatre speelt 'This Song Father Used to Sing (Three Days In May)'.

Artamat toont het leven zoals het is, zonder het mooier te maken. Er is geen logica en geen duidelijk eindpunt.

De kracht ligt juist in die onbestemdheid: het proeven van een bitterzoete schoonheid in de eindeloze herhaling van het leven. De voorstelling is geheel in het Thais en Engels boventiteld. En onderdeel van het hoofdprogramma van het Noorderzon. Dat hoofdprogramma bestaat uitsluitend uit internationale producties. Terwijl er in Nederland toch tal van belangwekkende voorstellingen gemaakt worden (zoals in Frascati, Meervaart, Theater Rotterdam, Maaspodium en allerlei theater-labs) welke de noordelijke podia niet of zelden bereiken.

Een ruime honderd minuten Thaise les dus. Ik kan u verzekeren: er is geen touw aan vast te knopen! Zelfs namen als Amy Winehouse, Marilyn Monroe en Michael Jackson klinken in het Thais als een griezelig insect, inheemse noedelsoep of enge ziekte. Er is de boventiteling in het Engels. Je bent voornamelijk daarnaar aan het kijken en mist zo deels de handelingen op het speelvlak. Veel is daar overigens niet te beleven. Het stuk kent als het ware drie aktes. Een dag in mei in drie verschillende jaren. De sterfdag van de vader. Die verschilt elk jaar: naarmate het langer geleden is, rouw en verdriet slijten, doen een paar dagen later of eerder er niet meer toe.

Zus heeft een yogastudio, maar gaat kooklessen volgen om een food-to-go-ding te openen. Of dat succes gaat hebben, is twijfelachtig.

Ze sluit de rijstkoker wel aan op het stopcontact, vult deze zelfs met water maar vergeet de rijst én het apparaat in te stellen. Wat goed is voor ruim een kwartier gekeuvel. Broer studeert en speelt toneel. Iets met demonen, spoken, zombies of gewoon twee mensen die aan een tafeltje maar wat keuvelen. Zus vraagt met de nodige zelfspot: ‘Trekt zoiets dan publiek?' Het publiek gniffelt, nog niet wetend dat dat exact is wat het krijgt: ruim anderhalf uur gekeuvel van twee mensen in een keuken.

De regie is rustig. Zitten aan een keukentafel, origami met Thais goudpapier, bellen blazen en af en toe een loopje naar het kookgedeelte om de voortgang van de maaltijd te controleren. En er wordt met enige regelmaat wat gezongen. Vader zong graag en niet onverdienstelijk. Broer en zus hebben dat talent duidelijk niet overgeërfd. Bij aanvang van de voorstelling is de zaal voor driekwart gevuld. Het Thaise gekeuvel is niet aan iedereen besteed en de broeierige benauwdheid helpt ook niet. Er verlaten nogal wat mensen het theater.

De laatste tien minuten van deze voorstelling zijn de meest ontroerende: de tafel wordt gedekt. Het portret van vader aan het hoofd ervan gezet. Drie schaaltjes dampende rijst, drie porties geurende kipstukjes, drie kommetjes Jasmijnthee en drie setjes eetstokjes. Het derde setje is geen setje meer: slechts één stokje resteert. Daar moet vader het maar mee doen.

Thailand moet een schitterend land zijn.

De gastvrijheid ongekend, de natuur weelderig en gevarieerd, de keuken avontuurlijk en onuitputtelijk rijk. Ik heb de voorstelling beleefd, uitgezeten en overleefd. Van de vijf smaaksensaties heb ik er flauw eentje geproefd: bitterzoet. Het is spannend van Noorderzon om ook dit eens te programmeren. Maar ik pleit van harte om in een volgende editie ook supertalent van Nederlandse bodem in de hoofdprogrammering op te nemen. Niks mis met de geur van spruitjes.

^{Fotografie: © Pierre Borasci, Wichaya Artamat/For What Theatre speelt 'This Song Father Used to Sing (Three Days In May)'.}

Overzicht
Staging, Wichaya Artamat
Text, Wichaya Artamat, Jaturachai Srichanwanpen, Parnrut Kritchanchai
Featuring Jaturachai Srichanwanpen, Parnrut Kritchanchai, Saifah
Tanthana
Stage design, Rueangrith Suntisuk
Lights, Pornpan Arayaveerasid
Music and video, Atikhun Adulpocatorn
Stage Manager, Pathipon Adsavamahapong
Producer, Sasapin Siriwanij
Produced by For What Theatre