Hoera! Het mag weer, het kan weer, het gebeurt weer. De theaters zijn open en ik sta vooraan. Het Grand Theatre fikst het: de geplande voorstelling 'Rijgen' van Het Zuidelijk Toneel/NTGent gaat door. Iedereen krijgt keurig en tijdig bericht dat de voorstelling een uur eerder begint. En bij binnenkomst staan de acteurs ons ruim op tijd hartelijk te verwelkomen. Het kan gewoon… Waar een wil is, is een weg.
In den lande veel gesputter over de tijdslimiet van 22.00 uur, over de anderhalve meter. "Het kan financieel niet uit, het is ondoenlijk om publiek en gezelschappen zover te krijgen dat ze eerder beginnen, het is een verkapte lockdown." Natuurlijk kan het financieel niet uit. Daar hoef je geen registeraccountant voor te wezen om dat te bedenken. Maar heel veel theaters, gezelschappen en producties worden nog steeds gesubsidieerd. Kortom hup: wakker worden, enorme schop onder ieders kont, verwarming op 22 graden en gaan.
Rijgen dus. Naar een boek van de Weense arts en schrijver Arthur Schnitzler (1862-1931). Hij schreef deze licht humoristische zedenschets (ook wel: Zehn Dialoge) in 1896/1897 als reactie op de lichtinnige seksuele moraal in het fin de siécle van Wenen.
Hele lange tijd was het strikt verboden om uitgevoerd te worden.
Toen nog gespeld met een 'korte ei' dus als Reigen. Ooit in het Nederlands vertaald als Reidans. Ik zag het stuk Reigen ruim twintig jaar geleden in Amsterdam in een uitvoering van De Paardenkathedraal. In een tekstbewerking van Ger Thijs en regie van Dirk Tanghe. Met een heuse Formule I wagen op het podium en een weergaloze Marie Louise Stheins. Dat was praktisch porno, niet in de laatste plaats door de expliciete poster van het duo Pierre & Gilles.
Zo wild lijkt het allemaal niet te worden hoewel hét in de info nog wel benoemd wordt als 'onderdeel van het thema taboes'. 'Hét' dus. Het gaat over hét. Iedereen doet hét of heeft hét wel eens gedaan. Maar het is een andere tijd. Er is een 'nieuwe preutsheid' en een 'nieuwe inclusiviteit'. Alles wat niet normatief heteroseksueel is, heeft een eigen naam, alfabetletter, deel van een vlag en bestaansrecht, verdient acceptatie en protectie, schuift aan in praatprogramma's. En heeft ontzettend lange tenen. Niemand lijkt meer om zichzelf te kunnen gieren. Dat laatste zou zomaar de winst van vanavond kunnen zijn…
Bij binnenkomst staan de drie acteurs ons op te wachten en knopen luchtige korte gesprekjes aan. Het is meteen knus. Helaas is het ook heel fris in de zaal, dus iedereen houdt de kleren nog aan. Het voordeel van de anderhalve meter: voorstellingen zijn vlot uitverkocht. De luchtige introducties gaan naadloos over in de tien dialogen welke ook weer uiterst geraffineerd aan elkander zijn geregen (voltooid deelwoord van…). 'Lust en liefde in al haar verschijningsvormen': het zijn er nogal wat en na de tien praktijkvoorbeelden zijn er nog tientallen onaangeroerd gebleven. Maar uiteindelijk zijn het allemaal variaties op 'hét'.
Volgens het programmaboekje is de voorstelling onderdeel van het thema 'taboes'. Als er al sprake is van taboes, zijn die uiterst liefdevol verwoord. De liefdesrelatie tussen een negenjarige jongen en de twaalf jaar oudere regisseur van de toneelclub. Met wederzijds goedvinden en tot wederzijds grote genoegen. Tot de jongeling veertien is en belangstelling voor meisjes begint te krijgen. Met een lange en innige kus wordt de relatie beëindigd. Menig deskundige zal de gelijkwaardigheid (of vermeend gebrek aan) en de wilsbekwaamheid van de jonge jongen ter discussie stellen. De realiteit is dat er jongens zijn die heel vroeg seksueel actief zijn. En vaker dan menig volwassene zich realiseert. Vanuit mijn onderzoek voor de voorstelling Glory Glory Holelujah kwam ik hiervan veel voorbeelden tegen. Ook ik heb voorstellen gehad van jongens waarvan ik toch echt meende dat ze uitsluitend belangstelling voor lego hadden. Niet dus.
Een vrouw die haar merrie liefkozend roskamt en streelt. De merrie wordt zo opgewonden dat ze de vrouw tegen de stalwand plet en eist om volledig bevredigd te worden. In het programmaboekje wordt het zoöfilie genoemd. De goegemeente kent het als bestialiteit: een totaal gebrek aan beschaving. Toch komt hét doen tussen verschillende diersoorten meer voor. Er zijn zelfs wetenschappelijke benamingen voor: interspecifieke seks en reproductieve interference. Uit seks tussen een paard en een ezel worden zelfs (overigens niet vruchtbare) nakomelingen geboren: het muildier ofwel muilezel. Maar zeehonden vieren hun seksuele lusten vaak bot op pinguïns. En die grappige tuimelaars in dolfinaria zijn in het wild verkrachtende moordenaars die huishouden onder de bruinvissen. Hele populaties worden gedecimeerd! Zelfs daar is een wetenschappelijke naam voor: porpicide. Daarnaast verbleken onze groepsseks, Tinder en Grindr, webcamseks, wurgseks, een Oedipuscomplex en gevrij tussen dezelfde geslachten.
De verhalen in Rijgen worden oprecht, bijna vanzelfsprekend over het voetlicht gebracht.
De drie acteurs zorgen voor een ontvankelijke sfeer waarin vooroordelen vervliegen. Een halfbroer en een halfzus die elkaar voor het eerst in twintig jaar ontmoeten, woest aantrekkelijk vinden en dat consumeren. Ik zal de zaal er niet voor verlaten. Maar ik beschouw mijzelf dan ook als behoorlijk Libertijns. Bovenal is hier een groot compliment aan de acteurs op zijn plaats. Lichtvoetig en empathisch acteerwerk gelardeerd met komische, vooral fysieke, spelmomenten.
Reigen was rauw, recht voor z'n raap, onthutsend en ontregelend. Zo'n voorstelling die je bijblijft, waar je nog met regelmaat aan terugdenkt. Rijgen is mooi en lief. De beloofde blos op de wangen blijft echter uit. Ook van gieren om onszelf komt het niet. Maar Rijgen is wel een geweldige voorlichtingsvoorstelling voor scholen. Met de acteurs Louis van der Waal, Ariane van Vliet en Peter Seynaeve als gedroomde leerkrachten. Aanstekelijke vertellers van spannende verhalen. Je hangt aan hun lippen en vervloekt de bel voor de volgende les.
Wellicht is dat de grote kracht van deze voorstelling: een verhaal over taboes waarin geen taboe (meer) valt te ontdekken. Misschien eentje dan: die van het uitgebluste stel. Nauwelijks nog liefde, laat staan seks en, zoals ik laatst van iemand hoorde, nog drie zoentjes per jaar. Op zijn verjaardag, op haar verjaardag en met Oud & Nieuw. Dan wordt het leven leiden… Maar dan met een 'lange ij'…
Foto's: © Michiel Devijver, voorstelling Rijgen, Het Zuidelijk Toneel / Sarah Moeremans
Credits
Coproductie Het Zuidelijk Toneel en NTGent
Regie: Sarah Moeremans
Spel: Louis van der Waal, Ariane van Vliet, Peter Seynaeve
Tekst: Joachim Robbrecht
Decor: Dorothee Curio
Nog even dit
Onze artikelen zijn gratis en zullen nooit achter een betaalmuur verdwijnen. Voor theatermakers willen wij een onafhankelijk en levendig platform bieden: voor nu en in de toekomst. Donaties zorgen ervoor dat wij op lange termijn kunnen blijven investeren in het platform Theater050 en dat verhalen over theaterproducties belicht worden.
Betalen kan via onderstaande knop en je mag het bedrag zelf kiezen.
Bedankt voor je steun!
Kies het bedrag en doneer
Avontuurlijke redactieleden gezocht
Redactie Theater050
Nieuws
Dio van Velden
Verhalen
