Zomaar een kort berichtje van ene Meintsje Hoeksma op Facebook: "Zondagavond 6 en maandagavond 7 december is het zover! De presentatie van onze eenakters bij Bij Vrijdag. Ik heb 'Oscar en zijn moeder' geregisseerd, een fantastisch stuk geschreven door Jibbe Willems." Ik reageer spontaan dat ik wil komen namens Theater050. Enkele uren later heeft docent en theatermaker Karin Noeken mij op de gastenlijst gezet en interviews geregeld met de studenten, spelers en coördinator Ben Smit van de Vrijdag Regieopleiding. Zo snel kan het gaan.
Anderhalve dag later sta ik in de regen voor de deur van het voormalig Prinsentheater. Inderhaast zijn er twee partytenten opgebouwd om wachtenden tegen de regen te beschermen. Een voor een worden we opgehaald en, met mondkapjes vanzelf, naar onze plaatsen gebracht. We zijn met vijftien gasten. Ik ben inmiddels erg verknocht geraakt aan die ruim anderhalve meter helemaal niets rondom mij.
We gaan kijken naar 'Lijk': een eenakter geschreven door Esther Gerritsen en nu geregisseerd door Cindy Prins.
Het betreft een jaarlijks familieweekend: twee zussen, een broer en een gat in de achtertuin. We zien een lage pui van blikken soep. Allemaal van onze grootste grutter. Kippensoep, erwtensoep, tomatensoep, kortom: alle denkbare varianten soep zover het oog reikt. Daarboven bungelen twee lijsten: we kijken als het ware door twee raamkozijnen in een huiskamer. De inrichting is ook een raar soepie. Een ratjetoe dat in een kringloop of willekeurige studentenkamer niet zou misstaan. Aan de muur een jachtgeweer: uitgelicht. Ontzettend heel erg enorm veel uitgelicht! Het kan niet missen: hier gaat iets mee gebeuren.
Waar hebben twee zussen en een broer zoal ruzie over? Want binnen enkele minuten al is het vette bonje. Wat doet die kuil in de achtertuin? Nee geen kuil, het is een graf, een leeg graf. Nee, een graf is pas een graf als er een lijk in ligt. Dat is er niet, dus is het een kuil. Een doodgewone kuil.
Veel oude wonden worden opengereten, nieuwe verbonden.
Het slaan van een comtoise geeft de tijdsprongen in het stuk aan. De heftige geluidseffecten van plensbuien en donderslagen dagen de spelers flink uit hun stemmen te verheffen en het stuk door de kozijnen richting publiek te proppen. En dan is er het geweer! Eindelijk! Het gaat van hand tot hand, er wordt gedreigd, gericht, gezwaaid en uiteindelijk (gelukkig toch nog) geschoten…
Het spel is, zeker gezien de korte voorbereidingsperiode, behoorlijk geloofwaardig. Het hele stuk balanceert op de rand van een poging om serieus genomen te worden en een onhandige klucht. De inzet van de spelers is gewoon goed en het spelplezier spat er vanaf. Na de dramatische (en wel ontzettend heel erg enorm veel bloederige) ontknoping gaat Cindy met haar docenten drie kwartier in gesprek. Mag ze door naar het vierde, en tevens laatste, jaar van de opleiding…
Het tweede stuk is 'Oscar en zijn moeder' van de auteur Jibbe Willems en voor de gelegenheid geregisseerd door Meintsje Hoeksma.
Ik ben getuige van de voorbereidingen: het tafeltje tóch iets meer naar achteren of misschien iets meer naar rechts? Allebei dan maar. Is twee vaasjes bloemen op tafel teveel? Ja, dat is teveel. Maar welke van de twee moet dan weg? Die lelijke gele? Ja, die lelijke gele. Het is aandoenlijk.
Zoon Oscar dumpt zijn moeder in een verzorgingstehuis. Ze is nog vitaal en bij de pinken, maar Oscar wil een zelfstandig leven leiden. Een leven zonder zijn moeder dus. Hij heeft diezelfde avond al een flink feest georganiseerd om dat te vieren. Een feest zonder zijn moeder dus. Zodra mama doorheeft dat ze als een hond wordt achtergelaten in het grote, enge bos smeekt ze om genade. Maar Oscar is vastbesloten en onverbiddelijk. Hij beledigt haar tot op het bot, smeert eten in haar haar met maar één doel: dat zijn moeder niet eens meer met hem leven wil!
Dan draait mama de rollen om.
Ze heeft zoonlief vanaf zijn geboorte altijd beschouwd als een genitale afwijking en erger. Ze stapelt krenking op krenking en zoekt troost bij de urn van haar man zaliger. En net als bij het jachtgeweer uit Lijk gaat ook de urn van hand tot hand, er wordt gedreigd, gericht, gezwaaid en uiteindelijk (gelukkig toch nog) ontploft 'ie. Oscar neemt twee flinke snuiven van de as van zijn pa en ze leefden nog lang en gelukkig…
Ook hier lof voor de inzet en spelplezier van de spelers. Het stuk heeft veel versprekingen. Deze blijken een toevoeging: het wordt ongemakkelijker. Mama lijkt een reïncarnatie van de legendarische Conny Stuart die, onaangedaan en met een bekakt Haags accent, de vreselijkste dingen kon zeggen. Ook Meintsje wordt na afloop op de snijtafel van de docenten gelegd…
Ik spreek twee van de acteurs van 'Oscar en zijn moeder': Alinda Hegger en Javier Torres Pazmino.
Zij vertellen dat er zes repetities zijn geweest. Op de eerste van de reeks kregen zij het script. Er werd twee maal via Zoom gerepeteerd op tekst en vier keer op locatie met spatschermen en gepaste afstand. Pas vandaag zijn de schermen afgegaan en is de anderhalve meter geslecht met fysiek contact. Die ervaring voelde voor de spelers ontzettend vreemd, als een reeks zware overtredingen.
Tijdens de generale repetitie brak er een stuk van de urn. Hoe kom je zo snel aan een nieuwe? Dus leve de duct tape en deze enige voorstelling betekende het definitieve einde van de asvaas! Javier vond de rol van Oscar verbijsterend: zoiets zou hij zijn moeder nooit maar dan ook echt nooit flikken!
Dan worden we onderbroken door gejoel en gejuich. Meintsje en Cindy stormen de trap af: ze mogen beide door naar het examenjaar! Ze zijn vanzelfsprekend door het dolle heen en zielsgelukkig. Het waren pittige gesprekken. Ik vraag wat ze vanaf morgen zouden willen veranderen aan hun stuk. Daarover zijn ze unaniem: meer tijd om alles dieper uit te werken, te perfectioneren. Cindy lacht: "Ik dacht: een stuk met twee spelers. Da's zo klaar. Niet dus!"
Ik spreek Ben Smit en vraag hem wat de opdracht van de kandidaten was.
"Het presenteren van een eenakter van maximaal dertig minuten van een moderne schrijver. En daar wordt onder verstaan: van de laatste vijftig jaar. En dat stuk vervolgens in maximaal zes repetities presentabel maken en opvoeren." Hiermee creëert de Vrijdag Regieopleiding een hogedrukketel. Toekomstige theatermakers moeten onder flinke druk kunnen presteren.
In hun derde leerjaar krijgen de studenten les in theatergeschiedenis & dramaturgie, vormgeving, spelbegeleiding en uiteraard regie. In het laatste (en dus eindexamen-) jaar mogen ze een heel jaar aan hun examenvoorstelling werken. Daarbij worden zij intensief begeleid.
In de aanloop naar de proeve van bekwaamheid deze avond hebben de studenten een dossier aangelegd met daarin een analyse van de tekst en een plan-van-aanpak. Een businessplan eigenlijk. Vanavond hebben de docenten vooral gelet op één ding: 'Zien wij wat zij willen'.
En dan nog heel even terug naar de twee blije meiden.
Al dat meubilair, al die meuk en vooral: al die soep… dat wordt tot ver na Pasen 2022 dagelijks soep eten. Niks hoor. Alles is aangeschaft met een crowdfundingsactie en alles wordt gedoneerd aan de Kringloop en de Voedselbank. Ik hoor moderne theatermakers: niks smeken om subsidies. Crowdfunding!!!
En nu maar duimen dat alle beperkingen aangaande theater maken en theater beleven niet weer worden aangescherpt maar juist versoepeld kunnen worden. Duimen dat de soep niet zo heet wordt gegeten als ze wordt opgediend…
Afbeeldingen: stills en foto's uit eenakters 'Lijk' en 'Oscar en zijn moeder', Regieopleiding VRIJDAG, © Albert Hidding
Nog even dit
Onze artikelen zijn gratis en zullen nooit achter een betaalmuur verdwijnen. Voor theatermakers willen wij een onafhankelijk en levendig platform bieden: voor nu en in de toekomst. Donaties zorgen ervoor dat wij op lange termijn kunnen blijven investeren in het platform Theater050 en dat verhalen over theaterproducties belicht worden.
Betalen kan via onderstaande knop en je mag het bedrag zelf kiezen.
Bedankt voor je steun!
Kies het bedrag en doneer
Dio van Velden
Verhalen
Van huiskamers naar stream channels
Suzanne Atema
Verhalen
