Als het anders loopt & Interview Elien van den Hoek

De wachtkamer van een ziekenhuis als decor voor een (jeugd)voorstelling is niet de setting die je meteen verwacht. Vandaag ben ik uitgenodigd in het Grand Theatre voor de voorstelling 'Als het anders loopt'. Een uur lang wordt het publiek ondergedompeld in een spektakel van veel dans, muziek en soms tekst.

Figuren in alle soorten en maten bewegen over het podium. Ieder met een eigen reden om in de wachtkamer plaats te nemen, op de banken die soms door de ruimte verschuiven. Een aquarium dat ten tonele komt zodra iemand een glaasje water tapt, met steeds iets / iemand anders erin doet lijken alsof ik in een fantasie zit.

Ik spreek met regisseur en scriptschrijver Elien van den Hoek over deze bijzondere voorstelling. De inspiratie voor het stuk komt uit haar eigen ervaring en dromen. Elien heeft zelf een tijdje de deuren platgelopen in het ziekenhuis en dit is een inspiratiebron geweest voor deze voorstelling. "Toen ik me weer goed voelde, dacht ik: ik heb zin om een stuk te maken over dat beklemmende en onmachtige gevoel."

Volgens Elien begint het echte maakproces nooit met een gedachte, maar altijd met een beeld dat ze voor zich ziet. "Ik weet dat ik een vrouw met een heel groot, zwaar hoofd voor me zag in een ruimte in een wachtkamer waar ze er niet uit kon, daar begon het mee.’’ Volgens haar kan het script tijdens het maakproces nog vaak veranderen; bijvoorbeeld door de gesprekken die ze voert met vormgevers en ervaringsdeskundigen. Of wat er al improviserend op de vloer ontstaat. Dat betekent dat niet alle beelden en personages de voorstelling halen. Wel wist Elien al snel dat ze in deze voorstelling iets met dans wilde doen en ze ging hierover in gesprek met Roni van Club Guy & Roni.

het houten huis — © Moon Saris, Als het anders loopt, Het Houten Huis

Dat de voorstelling een beetje op een droomwereld lijkt, is niet gek. Elien vertelt dat ze heel vaak droomt en dat ze geregeld beelden hieruit gebruikt. Als kind tekende ze bijvoorbeeld een verdrietig poppetje om haar frustraties of sombere gevoelens te uiten. Ze maakt graag voorstellingen die iets zeggen over wat moeilijk of pijnlijk kan zijn in het leven, maar die wel goed eindigen. Er is ruimte voor hoop en troost.

Naast beeld houdt Elien van taal (lezen en tekststukken). Toch vond ze het op de toneelschool onwerkelijk om met bestaand werk aan de slag te gaan. Liever verzint ze zelf een stuk, waarin ze (eigen) beelden verwerkt. In haar voorstelling komen diverse karakters voor, zoals een jongen met down, een man met korte benen en een jong meisje. Volgens Elien hadden nog wel duizend andere mensen in de wachtkamer kunnen verschijnen, maar het mogen er niet teveel zijn. Anders zouden de personages hun diepgang kunnen verliezen. "Ik heb lang nagedacht over wat een spannende combinatie van mensen zou kunnen zijn."

Elien vindt het superleuk om met de huidige groep makers en acteurs te werken "Je hebt niet altijd dat een groep zo mooi, zo fijn matcht met elkaar. Het is een hele diverse groep." Een aantal spelers hebben een beperking, maar dat zit volgens Elien het werkproces geenszins in de weg: "Iedereen is heel erg verbonden met het stuk en met elkaar. Het was een feest om met hen te mogen werken!"

Zelf vind ik het interessant dat er verschil waarneembaar is tussen kinderen en volwassenen in hoe zij deze voorstelling bezoeken en beleven. Kinderen met hun ouders zijn stiller in de zaal dan kinderen die met school de voorstelling bezoeken. Elien maakt haar voorstellingen niet voor een specifieke doelgroep. De thema's raken volgens haar jong en oud. "Ik vind het een bijzondere ervaring om met alle leeftijden in de zaal te zitten, volwassenen huilen soms bij deze voorstelling. Kinderen doen dat niet." Volgens Elien leven de kinderen intens mee: ze maken contact en lachen vaker. "Dat kan ook energie geven aan de spelers."

Als het anders loopt wordt voor de helft op scholen uitgevoerd, in Nederland en België. Een volgende productie zit alweer in de pijplijn. Het Houten Huis is vijf tot negen jaar bezig met het vooruit plannen van een project. Elien zorgt ervoor dat ze iedere twee jaar een voorstelling maakt. Een nieuwe voorstelling voelt voor haar alweer dichtbij. Over anderhalf jaar kunnen we het resultaat verwachten.

^{Hoofdafbeelding: © Moon Saris, Als het anders loopt, Het Houten Huis}

Suzanne Atema

25-05-2023