Leven, lijden en paaseitjes

Op een warme zondagmiddag laat ik mij onderdompelen in twee aangrijpende verhalen. Bij de ene voorstelling, over het ontstaan van leven, wordt geen woord gesproken. Via muziek en beelden laten meerdere muzikanten een verhaal ontstaan. De andere voorstelling is een persoonlijk verhaal over verlies. Het verhaal wordt op een serieuze en grappige wijze gebracht door één artiest. Twee korte voorstellingen over het leven, maar vooral: over de kwetsbaarheid ervan.

In slechts drie kwartier tijd maak ik twee voorstellingen mee: BOMBERUS, een muzikaal stripverhaal van kunstenaarscollectief Het Kanaal. En Spelersgoud van Monica Hofman. Beide voorstellingen zijn ondergebracht in een container op Noorderzon. Persoonlijk houd ik ontzettend van de containervoorstellingen. Je koopt ter plekke een kaartje (op = op) en dan volgt er een ervaring die zo'n twintig minuten duurt. Altijd een verrassing: als een paaseitje dat je uit een gekleurd papiertje mag halen... De ruimte van zo'n container is gemiddeld zo'n 6x3 meter, waardoor je als bezoeker altijd dichtbij de artiest kunt zitten, zelfs als je een plek achteraan hebt.

In de container van Het Kanaal, onder de bomen aan de Leliesingel, moet het publiek even passen, meten en inschikken. Een gedeelte van de ruimte is namelijk gereserveerd voor zes muzikanten, een indrukwekkende hoeveelheid muziekinstrumenten en een projectiescherm. Het past allemaal precies. Terwijl de muzikanten ter plekke soundscapes maken - met hun stem en instrumenten – worden tekeningen een voor een op de muur geprojecteerd. Op die manier komt niet alleen het stripverhaal tot stand, maar zien we ook de hele wereld tot bloei komen.

Na de oerknal ontstaat er van alles: bloemen, planten, vogels, andere dieren… We kijken telkens vanuit het perspectief van BOMBERUS, een mythische hommel die vol verwondering over het landschap vliegt. We zien hoe de wereld steeds levendiger en groter wordt. Er ontstaan rivieren, groene landschappen, nog meer indrukwekkend leven en kleuren. Uiteindelijk volgt het kantelpunt: de natuur wordt steeds meer verdrongen door huizen, fabrieken en asfalt. De rivieren verdwijnen en vrijwel alle bloemen zijn gemaaid. De hommel blijft eenzaam achter op de laatste bloem. Uitgeput. Dan wordt het stil.

Het geheel doet mij denken aan het scheppingsverhaal. In de bijbel valt te lezen dat de aarde ooit woest en ledig was en dat er vervolgens steeds meer leven ontstond. In dit stripverhaal gaat het – net als in de bijbel – allemaal mis als gevolg van menselijk ingrijpen. In deze voorstelling droom je weg; door het zweven van BOMBERUS en door de klanken en het samenspel van de muzikanten. Om tenslotte weer te landen in de werkelijkheid. Een intense beleving.

Daarna haast ik mij naar de container van Monica Hofman. Deze bevindt zich naast de vijver en de eerstvolgende voorstelling gaat al bijna beginnen. Onderweg bedenk ik: global warming bestaat écht, want mijn schoen blijft zowaar aan het hete asfalt plakken. Net als bij Het Kanaal gaan de zaken bij Monica goed: haar voorstelling is uitverkocht. Dus ook hier: passen, meten en inschikken. Ik vind een plek vooraan, oog in oog met de maakster.

Spelersgoud begint met een lange opsomming van uitspraken: "Wat ben je sterk…", "Je moet…", "Is het al zo lang geleden?", "Ik wil iets voor je doen, maar heb je niet gemaild/gebeld." Het zijn woorden die nabestaanden te horen krijgen vanuit hun omgeving. Gevolgd door de uitspraak: "Hier moet je echt een voorstelling over maken." Dat is precies wat Monica heeft gedaan. In haar voorstelling gaat ze dieper in op het overlijden van haar moeder, haar emoties hierop en de reacties van de omgeving.

Ook in Spelersgoud komt een bijbelverhaal terug. Monica gaat in op de kruisiging van Jezus, zijn opoffering en zijn lijden, want: "Je moet niet weglopen van lijden." Net als Christus neemt Monica al het leed op haar schouders. Maar dan wel op haar eigen manier. Symbolisch beleven we de laatste avondmaaltijd, in de vorm van paaseitjes. Hiervan deelt ze slechts eentje uit ("In de zomer kosten paaseitjes drieëndertig euro per kilo!"). Ze schenkt water in een bekertje en – o, wonder! – het water is opeens rood geworden. Om tenslotte het kruis op zich te nemen, net als in The Passion.

Spelersgoud is een persoonlijke voorstelling geworden die inzichtelijk maakt hoe omstanders kunnen reageren op een overlijden: meestal goed bedoeld, maar lang niet altijd passend. Tegelijkertijd is de voorstelling vindingrijk en verrassend, waardoor het publiek met een glimlach de container verlaat.

Het is fascinerend en verfrissend om te ontdekken dat beide voorstellingen een eigen kijk bieden op hoe het leven in elkaar zit. Doe mij maar meer containervoorstellingen. Ik was en blijf fan.

^{Hoofdafbeelding: © René de Boer, voorstelling Spelersgoud van Monica Hofman, Noorderzon 2023}