De vele smaken van verandering

Op dag zes van festival Noorderzon heb ik een kaartje op zak voor TAPASx. Kenmerkend aan deze theaterbeleving is dat het publiek niet anderhalf uur lang stil in een zaal hoeft te zitten. We pakken onze fiets om mensen in Groningen te ontmoeten die bezig zijn met een andere manier van wonen en/of leven.

Bij het verzamelpunt, aan het begin van het Noorderzon-terrein aan de Moesstraat, krijg ik een folder in mijn hand gedrukt. Met daarin de tekst: "Met TAPASx neemt Buro Mix je mee langs verhalen van Groningers die alternatief leven of tegen maatschappelijke structuren aanschoppen. Hoe kunnen we op een andere manier met elkaar omgaan?"

Anders leven… Wie bepaalt dat?

Misschien schuilt er dan toch ergens een rebel in mij, want mijn brein stribbelt tegen. Ik vraag me af: 'anders' of 'alternatief' zijn, bestaat dat? Natuurlijk: er zijn bepaalde maatschappelijke normen, maar ieder mens kan natuurlijk altijd nieuwe keuzes maken. Wordt een mens daar echt 'anders' van? Misschien zou dit de vraag moeten zijn: wat is 'normaal'? De makers van deze fietstocht willen in ieder geval laten zien dat er geen 'normale' manier is en hebben daarbij een positieve insteek: verschillende Groningers maken een fantastische stad.

In een groep gaan we Groningen op de fiets her-ontdekken, onder begeleiding van twee enthousiaste gidsen. Maar eerst worden we allemaal naar een kleine caravan geleid. Deze blijkt van Ellen van der Linden te zijn. Ze vertelt dat ze in een tiny house woont: een iets grotere versie van de caravan die op Noorderzon staat. Deze manier van wonen geeft haar vrijheid; alle spullen bij elkaar en alles wat je nodig hebt, is altijd in de buurt. Haar woonbeleving is omgezet naar een gedicht, waarop danser Shara Maaskant een choreografie uitvoert. Het geheel oogt vrij en ontspannen. Beide vrouwen lijken in hun element. "Terug naar niks, zou jij het kunnen?" fluistert een vrouw uit het publiek. Haar gesprekspartner lijkt daar even over na te moeten denken.

© Lucas Kemper, TAPASx van Buro Mix, Noorderzon 2022

We stappen op onze fietsen en worden gegidst naar Studio X_Yusuf_Boss, wat voor de gelegenheid is omgedoopt naar een expositieruimte. Hier vertelt Sofiya Shiyan over het inrichten van ruimtes voor ontmoeting: door slim te ontwerpen, kun je meer plek innemen in de ruimte én ontstaat er ook ruimte voor de mensen om je heen. Haar pleidooi voor ruimte vormt een contrast met onze fietstocht naar de studio: het verkeer, de bouwgeluiden in verband met de kermis in de binnenstad en het verkeerslawaai.

De makers hebben een mooie route uitgekozen door de stad; door smalle straten, langs vele tuintjes en mooie gebouwen. Bij de trappen van het Academiegebouw staat Koen van Seuren ons op te wachten. Hij geeft ons een kort college over de werking van het kapitalisme en maakt het publiek op charmante wijze kenbaar dat we best wel wat bozer mogen zijn; daar zijn immers genoeg redenen voor. Hij haalt daarbij Don Quichot aan: een edelman die een zinloze strijd aanging met veertig windmolens.

Vooral deze vraag blijft hangen: wat betekent het om als activist actief te zijn in een wereld die niet-activistisch is?

Dan weer door….Fietssleuteltjes terugvinden, sloten openen, opstappen en fietsen naar Le Petit Théâtre. In dit knusse theater verhalen Gabriëlla Glasbeek en haar zoon Ties de Groot over de geschiedenis van het Ebbingekwartier. Dit gebied was ook bekend onder de naam CiBoGa, wat staat voor Circus-, Boden- en Gasterrein. Bevlogen, liefdevol en met humor vertellen zij over hoe het is om lange tijd naast het Noord Nederlands Toneel als antikraakwacht te wonen. Heel veel veranderingen van dit stadsdeel hebben zij van dichtbij meegemaakt. Zoals de overgang van een lege ruimte – het gebied is onder andere een skatepark geweest – naar grootschalige nieuwbouw.

Le Petit Théâtre, oorspronkelijk een regulateurshuis, houdt zich tegenwoordig staande tussen de grootse, moderne gebouwen die een veel minder toegankelijke uitstraling hebben. Voor mij lijkt dit kleine theater veel meer te leven; het blijft een plek om te koesteren. We stappen op en fietsen nog even door dit deel 'nieuwe Groningen'.

We gaan naar de laatste locatie: Edanz. Maar niet voordat we Makila Belesi hebben ontmoet; een man die al twee keer eerder ons pad heeft gekruist. In het begin – we fietsten langs de Nieuwe Kerk – zwaaide hij even naar de groep. En voordat we Le Petit Théâtre inliepen, fietste hij ons tegemoet. Hij zette een muziekbox neer en danste. Nu staat hij onder een afdakje om voor ons te zingen. Vol plezier. Te snel nemen we afscheid.

Het verhaal van Makila Belesi krijgen wij niet te horen, maar zijn muziek en glimlach vormen een verbindende factor.

Edanz is een centrum voor ontwikkeling en groei. Binnen staan we even stil bij het werk van Richard Bolhuis en komen we meer te weten over het Sangha Café: een nieuw initiatief waar iedereen welkom is en zichzelf mag zijn. Het achterliggende idee: in veel situaties worden groepjes gevormd. Hierdoor kan het lastig zijn om als 'nieuweling' opgenomen te worden in de groep. Sangha Café wil dat omdraaien en mensen samen op een natuurlijke manier met elkaar verbinden.

Een prachtige gedachte vind ik: iedereen mag zichzelf zijn en hoort erbij. Als ik zo het nieuws volg – helaas meer dan genoeg voorbeelden van mensen die worden uitgesloten door de maatschappij – is dat in de praktijk lang niet altijd vanzelfsprekend. In hoeverre ben je 'alternatief' als je dit probeert te veranderen, door op een andere manier te leven of wonen?

Hoe dan ook: het is verfrissend om tijdens deze fietstocht Groningers tegen te komen die hierover nadenken en zich volop inzetten om verandering in hun leven of dat van anderen aan te brengen. Hun verhalen bevatten vele smaken en datzelfde geldt voor de zorgvuldig bereide hapjes die na afloop worden geserveerd. Die veelzijdigheid smaakt naar meer.

^{Fotografie: © Lucas Kemper, TAPASx van Buro Mix, Noorderzon 2022}

Mede mogelijk gemaakt door Noorderzon en Grand Theatre Groningen.