Niksdoen is een kunst, maar het levert gedoe op

In het laatste weekend van Noorderzon mag ik even tot rust komen in de container van Carin & van der Wijk. Hier zit Oblomov in zijn zetel niks te doen. Naast hem ligt een boek dat serieus kans maakt om nooit gelezen te worden. Oblomov wil geen gedoe in zijn leven. Daarom wordt het lastig om te trouwen met zijn geliefde Olga. Weet Olga hem toch nog te activeren?

Terwijl ik in de container klauter om de korte voorstelling Oblo(w)mov te bekijken, wordt mij de vraag gesteld: "Hoeveel uur heeft u geslapen?" Ik antwoord: "Zo'n zes uur." Het is dag tien van Noorderzon en ik ben er alle dagen naartoe geweest. Misschien heb ik die 'zes uur' te optimistisch ingeschat. "Nou, dat kunt u gerust halveren," klinkt het enigszins gepikeerd: "Drie uur slaap is ruim voldoende." Ik krijg dit ongevraagde advies van de bediende van Oblomov die, in tegenstelling tot Oblomov, zoveel mogelijk wil doen op een dag. Hij is druk aan het poetsen en verbaast zich erover dat zijn leidinggevende zo lang stil kan blijven zitten.

Het publiek zit opgepakt in verschillende rijen: die opstelling doet denken aan een zeer compacte collegezaal. Vooraan zitten kan gevolgen hebben, dat heb ik eerder al gemerkt bij Garage TDI. Daarom kies ik voor een zitplek die zich veilig in het midden van de container bevindt. De twee spelers verklappen ons alvast dat er nog een monoloog van Oblomov komt. Maar eerst wil Oblomov een dutje doen. Ondertussen geeft de bediende ons les over Oblomov en het Oblomovisme.

Oblomov is een Russisch romanpersonage. Hij is bevriend met Stolz. Olga is verliefd op Oblomov en dat blijkt wederzijds. Oblomov is een man die niet in beweging komt. Hij doet niks en stelt zijn keuzes uit. Uiteindelijk zal hij bekend worden om het 'oblomovisme': een passieve levenshouding om stress te vermijden.

Oblomov is even wakker en twijfelt over het boek dat op tafel ligt.

Lezen, laten liggen of wegleggen? Hij heeft het van Stolz gekregen. De titel, De kunst van het nietsdoen, past perfect bij zijn persoonlijkheid. Maar lezen is teveel gedoe. Als hij het boek laat liggen, dan blijft het hinderlijk in zicht. Als hij het boek weglegt, dan gaat dit Stolz opvallen. Het lukt Oblomov niet om een keuze te maken. De situatie stoort hem, maar hij doet er niks aan.

Oblomovs bediende geeft hem een energiereep. Dat is zeer tegen zijn zin, want: "Van energie ga je dingen doen." Hij eet de reep en roept met volle mond: "Dit is mijn monoloog!" De eerste rij krijgt de volle laag (de keuze om niet vooraan te zitten, was verstandig). Zijn bediende trekt een witte jurk aan, doet een hoed op en verandert in Olga.

© Niels Knelis, containervoorstelling Oblo(w)mov, Carin & van der Wijk, Noorderzon 2024

Olga vertelt ons dat ze van Oblomov houdt, maar ze kan zijn passiviteit moeilijk verdragen. Ze neemt het initiatief en vraagt aan Oblomov of hij ervoor openstaat om met haar te trouwen. Haar hoop is dat hij dan actiever wordt. Bij Oblomov breekt echter paniek uit. Naar het publiek spreekt hij uit dat trouwen vooral gedoe met zich meebrengt. Het regelen van het feest, de ceremonies, mensen uitnodigen en dat je daarna ook nog kinderen moet krijgen...

Olga verandert in Stolz. Oblomov ontwaakt uit een droom die voor hem oneindig leek.

Hij besluit om eerlijk naar zijn vriend te zijn: hij vertelt dat hij het boek niet gaat lezen. Stolz bekent aan Oblomov dat hij met Olga is getrouwd. Oblomov constateert dat het zo beter is voor alle partijen. Hij wil een leven waarin hij de nieuwe dag op dezelfde manier kan begroeten als de vorige.

Opmerkelijk. Geef zin. van Collectief Aap in een Aquarium zag ik als eerste containervoorstelling op Noorderzon. Daarin presenteerden de makers vele manieren om gelukkig te worden. Dit is de laatste containervoorstelling die ik beleef: hier wordt het levensgeluk juist in het niks-doen gezocht. De waarheid, wat écht helpt om gelukkig te zijn, zal ongetwijfeld in het midden liggen.

Het Oblomovisme heeft Oblomov in ieder geval de liefde gekost. Dat is treurig te noemen. Toch hebben Carin & van der Wijk een vermakelijke voorstelling neergezet, waarin het nietsdoen tot een kunst is gemaakt. Ontspannen verlaat het publiek hun container.