In september startte Schout bij Nacht met een uniek theaterproject én met een bijzondere samenwerking. Binnen de muren van Forensisch Psychiatrisch Centrum (FPC) Dr. S. van Mesdag is binnenkort een voorstelling te zien, genaamd TBS. Gemaakt door patiënten, hun begeleiders en een bevlogen team theatermakers. Volgens Dio van Velden, initiatiefnemer en producent, gaat het publiek een primeur beleven.
Een unieke theaterwandeling
In november gaat het gebeuren. In groepjes van tien personen wordt het publiek langs verschillende locaties geleid in de Van Mesdag. Bij die locaties treden patiënten op. Vijf avonden lang. Het is voor het eerst in Nederland dat er een voorstelling te zien is binnen de muren van een Forensisch Psychiatrisch Centrum. Volgens Dio wordt het een unieke theaterwandeling door de Van Mesdag: "Je krijgt de hele kliniek te zien, niet alleen het aangeharkte gedeelte."
Bijzonder is dat de bezoekers in ruimtes komen die normaal gesproken niet zichtbaar zijn. Zoals de metaalwerkplaats, de koepel, de wasserette en de gesloten afdeling. Door deze opzet komt het publiek dicht bij de patiënten en hun begeleiders. Die kennismaking met elkaar is precies wat Dio wil bereiken. "Ik vind het belangrijk dat de deelnemers als individu worden opgemerkt en dat hun talent wordt gezien. We laten hen aan het woord."
Ongeveer anderhalf jaar geleden werd Dio geraakt door een artikel in de krant, met daarin een aangrijpend citaat: 'Geef ons in godsnaam levenslang'. Het ging over de onzekerheid waarmee mensen te maken krijgen die TBS krijgen opgelegd. Bij een levenslange gevangenisstraf is er een einddatum. Bij TBS bepaalt een rechter iedere twee jaar of de TBS moet worden verlengd of niet. Vaak is er sprake van hoop, maar als de TBS dan toch niet beëindigd wordt, kan teleurstelling ontstaan. En daarmee een terugval. Het artikel vormde voor Dio een aanleiding om TBS te maken, met als insteek om de persoonlijke verhalen van patiënten zichtbaar te maken.
Dromen, ambities en talent
Voor de deelnemers kan hun persoonlijke situatie uitzichtloos lijken. Het gaat om patiënten die iets verschrikkelijks en onomkeerbaars hebben gedaan. "Daarvoor is geen excuus," zegt Dio: "Maar de focus ligt niet op wat zij hebben gedaan. De voorstelling zal gaan over hun dromen, ambities en talent. Zo heb ik de vraag gesteld: 'Wat wilde je vroeger worden'? Dat maakte veel los en daarmee zijn we aan de slag gegaan."
Acht patiënten blijken bereid om samen met hun begeleider mee te doen. Ze zijn geen theatermakers, maar gemotiveerd om bij te dragen en beschikken allen over een eigen talent. Het uitgangspunt is om het beste uit hen naar boven te halen.
De voorbereidingen voor de voorstelling zijn inmiddels in volle gang. Dio heeft vanuit Schout bij Nacht anderhalf jaar geleden de eerste organisatorische stappen gezet. FPC Dr. S. van Mesdag regelt de faciliteiten rondom de voorstelling. Zoals de oefenmomenten, de praktische benodigdheden en de beveiliging.
Een divers team
Vanaf september dit jaar wordt er wekelijks geoefend in de Van Mesdag met de deelnemers, samen met een team theatermakers. Het is een mix van jonge en ervaren makers. Allerlei disciplines zijn vertegenwoordigd, zodat de deelnemers verschillende kanten uitkunnen. Ze kunnen bijvoorbeeld kiezen voor poëzie, muziek, dans, objecten maken, audio of film. "We hebben een diverse ploeg," licht Dio toe: "Bij Schout bij Nacht vernieuwen we de makers sowieso na iedere productie, om alles fris te houden. Maar voor TBS is het ook nodig om aan te sluiten bij de verschillende talenten van de patiënten. We willen hun een gevarieerd pakket bieden."
Schout bij Nacht werd eind 2018 door Dio opgericht. Deze stichting wil opkomen voor kwetsbare groepen in de samenleving die wat liefde en aandacht kunnen gebruiken. Dat is terug te zien in de theaterproducties. Hun voorstelling Glory Glory Holelujah (2019) bracht mannenprostitutie onder de aandacht. Courtisane (2021) ging over een vrouw die een mannenleven leidde: een voorstelling over jezelf anders voelen en daarmee aan de slag gaan. Ketchup (2022) toonde de gevolgen van uitsluiting: een voorstelling over discriminatie. Deze producties zijn niet in een theater opgevoerd, maar altijd op een locatie die bij de doelgroep past. TBS lijkt prima aan te sluiten bij deze reeks.
Iedereen doet mee
TBS reikt verder dan alleen de spelers en hun begeleiders. Iedereen binnen FPC Dr. S. van Mesdag is betrokken: patiënten, bewakers, organisatie en begeleiders. Volgens Dio leveren vele tientallen patiënten een aanzienlijke bijdrage aan alle praktische benodigdheden. Zoals de decors, rekwisieten, posters, flyers en programmaboekjes. "De mensen in de hout- en metaalwerkplaatsen, de repro-afdeling, het restaurant, de ateliers, de dagbestedingen... Vele tientallen werken met man en macht aan de kostuums. Die worden speciaal gemaakt en beschilderd."
De reacties van de patiënten en medewerkers op TBS geven Dio een welkom gevoel. De patiënten blijken bereid om gedichten en dagboekfragmenten aan deze voorstelling te doneren: heel persoonlijk en roerend. Dio glundert als hij hierover vertelt: "Een patiënt doneerde zelfs twee zelfgemaakte poppen; prachtige marionettenvogels."
Dankbaar is Dio ook voor de fondsen die dit project ondersteunen: Provincie Groningen, Prins Bernhard Cultuurfonds en Fonds voor Cultuurparticipatie. Het werken met de patiënten was een belangrijk criterium voor het laatstgenoemde fonds en dat past precies bij de ambities van Dio. "Ik ben vooral blij dat het ons gegund is en dat het gelukt is."
Het gaat gebeuren
Deze voorstelling is voor de patiënten en voor FPC Dr. S. van Mesdag een primeur. Dio blikt terug op het prille begin van TBS, nog voordat het eerste contact met de Van Mesdag tot stand kwam: "Het was voor het eerst dat dit zou worden georganiseerd. Sommige mensen reageerden: 'Dat lukt je nooit.' Dat soort reacties heb ik blijkbaar nodig, want dan ga ik juist denken: dát zullen we weleens zien." En aldus geschiedde.
De komende weken wordt er nog flink gerepeteerd. In november gaan de patiënten hun verhaal vertellen aan een breed publiek op een aantal verborgen locaties binnen de Van Mesdag. "Ja het gaat gebeuren," zegt Dio trots. Hij kijkt ernaar uit.
Op 13 tot en met 17 november (maandag tot en met vrijdag) wordt 'TBS' gespeeld in FPC Dr. S. van Mesdag in Groningen vanaf 19:30.
Praktische informatie en kaartverkoop
Zie Cultuurkaartje.nl voor praktische informatie, tijdsloten en tickets.
Organisatie
Productie: Stichting Schout bij Nacht i.s.m. FPC Dr. S. van Mesdag
Makers: Carla de Lange, Sarah van der Meere, René de Boer, Sami Johnson, Marcel den Os en Dio van Velden
Nog even dit
Onze artikelen zijn gratis en zullen nooit achter een betaalmuur verdwijnen. Voor theatermakers willen wij een onafhankelijk en levendig platform bieden: voor nu en in de toekomst. Donaties zorgen ervoor dat wij op lange termijn kunnen blijven investeren in het platform Theater050 en dat verhalen over theaterproducties belicht worden.
Betalen kan via onderstaande knop en je mag het bedrag zelf kiezen.
Bedankt voor je steun!
Kies het bedrag en doneer
Oase van zwanen is een lust voor het oog
Suzanne Atema
Verhalen
Blijven balanceren tot je valt
Ingrid de Vries
Verhalen
