Omid Aghondi - Interview شبیه ساز پرواز - Vlucht Simulator

Enige tijd geleden tekende auteur en oud-presentatrice van het Jeugdjournaal Lysette van Geel het verhaal van Omid Aghondi op. 'De vlucht van Omid' is een inmiddels veel gelezen en vooral voorgelezen boek op lagere scholen. Het verhaal van Omid leent zich ook uitstekend voor een theatervoorstelling.

Omid heeft zelf een sterke voorkeur voor klassikaal voorlezen. Als kinderen het boek zelf lezen, kan de ervaring té ingrijpend en beangstigend zijn. Het boek is bedoeld als een positieve inspiratiebron over hoe je kunt omgaan met nieuwkomers en het maakt nieuwsgierig naar de achterliggende verhalen. Ook biedt het jonge lezers een stukje reflectie op hun eigen leventje.

Er werd een plan gemaakt om het verhaal van Omid te vertalen naar een theatervoorstelling. Dit plan werd ingediend bij de organisatie van Noorderzon. Helaas gooide Covid-19 roet in het eten. Maar na een leven zo vol turbulentie is dit slechts een klein oponthoud.

De geschiedenis

Omid groeit op in een heel hecht gezin bestaande uit vader, moeder, Omid zelf en twee oudere zussen in Iran: het voormalige Perzië. Vader heeft een goede baan bij defensie. Ayatollah Khomeini is aan de macht. De Sjah, zijn echtgenote Farah Diba en hun gezin zijn verdreven en leven sinds 1979 in ballingschap in Egypte. Onder het bewind van de Ayatollah is het land streng religieus.

Omid en een van zijn zussen hebben een erfelijke leverziekte. De medische kosten zijn niet meer op te brengen (verzekeringen tegen ziektekosten en arbeidsongeschiktheid zijn er uitsluitend voor de vijf procent elite). Ze zullen op termijn sterven. Het land ontvluchten is de enige optie. Het zal Nederland worden.

Op de vader na gaat het gezin op reis. Omid is dan tien jaar oud. Over de route, de avonturen en ontberingen verwijs ik u naar het boek. De vliegreis naar Moskou lijkt nog op vakantie, maar daarna volgen honderden kilometers in volgepropte goederentreinen en vrachtwagens. Omid voelt zich een stuk vee. Ziet en hoort soldaten in vreemde talen, blaffende honden. Maar ziet ook voor het eerst blonde mensen. En ontblote enkels! En bij aankomst in Nederland voelt hij maar één sensatie: vrijheid!

Vlucht Simulator

Deze avonturen en het vervolgens wegwijs worden in de Nederlandse samenleving gaan leiden tot een theatervoorstelling. De titel is er al: 'Vlucht Simulator'. Het moet een containervoorstelling gaan worden. Omid wil dat het publiek heel duidelijk het gevoel van opgesloten zijn ervaart. En dat het na twintig minuten, als de deuren opengaan, het gevoel van vrijheid, van frisse lucht beleeft. In die container moet vooral ook de Perzische cultuur kunnen worden opgesnoven. Door middel van beelden, muziek en geuren. De geur van saffraan!

De doelgroep is vooral ouders met kinderen. Kinderen kunnen nog heel snel in hun meningen schakelen.  Wellicht dat er twee Omids worden opgevoerd: hijzelf als volwassene en zijn inmiddels tienjarig neefje als de kleine Omid. Omid wil niemand iets opleggen, geen meelij wekken. Wel bruggen bouwen, gewoon door het verhaal te vertellen.

Of hij het zelf gaat spelen/vertellen? Dat wil hij zo graag. Hij heeft geen podiumervaring, maar hoort van anderen steeds dat hij boeiend kan vertellen en een zeer sprekende fysiek en mimiek heeft. Ik kan dat na enkele minuten ontmoeting alleen maar van harte beamen.

Door middel van beelden wil Omid de toeschouwer graag laten kennismaken met het prachtige land Iran. Film is sowieso een belangrijk medium in dat land. Een bloeiende tak van cultuur. Vele acteurs, meest vrouwen, hebben het gemaakt in Cannes en zijn doorgebroken in Hollywood. Uiteraard zijn de films zwaar gekuist en gecensureerd. Er is geen enkel fysiek contact. Niet in ontmoeting en begroeting, niet in confrontatie of gevecht en zeker niet in iets wat voor romantisch kan doorgaan.

Turks Fruit

De eerste Nederlandse film die Omid op twaalf jarige leeftijd stiekem op zijn kamertje keek, was Turks Fruit. Als hij zijn moeder hoorde aankomen, zapte hij snel naar een ander kanaal. Enorm spannend natuurlijk, maar de rauwheid herkende hij zeker uit de Iraanse films.

Ook wil Omid het publiek laten kennismaken met iets wat hij nergens anders ter wereld nog heeft ervaren. En hij is inmiddels een behoorlijk bereisd man. Namelijk het fenomenale familieleven en de gastvrijheid in Iran.

Dappere ouders

Een ander aspect dat Omid graag in de voorstelling wil benadrukken, is de enorme dapperheid van zijn ouders. Zij hebben een uiterst liefdevolle relatie opgegeven om hun kinderen te redden van een wisse dood en om hen een betere toekomst te geven. Vader kon niet mee op de vlucht naar het Westen ('Papa komt later'). Hij zou als deserteur worden gezien en Iran nooit meer kunnen bezoeken zonder gedood te worden. Omid heeft in zijn jeugd menig publieke ophanging gezien. Zijn vader zou in het Westen zeker als spion worden beschouwd.

Omid heeft als twintigjarige zijn vader nog enige malen kunnen bezoeken in Iran. Dat was vreemd. Zijn vader behandelde hem nog steeds als het jochie van tien voordat hij vertrok. Wekte hem 's morgens in alle vroegte met gekletter van pannendeksels als bekkens. En als dat niet hielp, schuwde hij een emmer koud water ook niet. 'We hebben zoveel te doen, zoveel in te halen'. Zijn vader wilde na twee dochters dolgraag een zoon en toen van een derde zwangerschap sprake was, schreef hij de naam van een toekomstige zoon (Omid betekent in het Parsi zoveel als Hoop) achter een flard behang. Een familielid heeft dat Omid bij een later bezoek ook werkelijk laten zien.

Opluchting

Hoe wil Omid dat het publiek na zijn voorstelling naar buiten gaat? Opgelucht. Opnieuw beseffen wat een prachtig land Nederland is. Daarom verbaast het hem wel dat Nederlanders van de kleinste zaken enorme problemen maken. Die vallen werkelijk in het niet bij de realiteit in het huidige Iran.

Maar het Iraanse volk zal nooit massaal in opstand komen, is zijn mening. De enorm hechte familie- en vriendenbanden zijn hen te heilig. Dat dat allemaal verscheurd zal worden zoals bijvoorbeeld nu in Syrië, is ondenkbaar. Ja, er is hier sprake van racisme. Of in ieder geval van discriminatie. Omid is nooit voor Zwarte Piet uitgemaakt, maar heeft altijd het gevoel dat hij nét iets beter zijn best moet doen. Wat hij ook doet. Hij heeft een leidinggevende functie in de detailhandel en helpt jonge nieuwkomers met integreren, aan werk, inkomen en dus een bestaan.

En hij heeft toekomstplannen. Een reisbureau. Hij wil eigenlijk alle Nederlanders en andere Europeanen laten kennismaken met Iran. Het enige land ter wereld met continue vier seizoenen. Het is altijd ergens winter in Iran, met ski-oorden. Het is altijd ergens zomer in Iran, met zonovergoten stranden vol wuivende palmen. Het is altijd ergens lente met exploderende groei en bloei en herfst met de exotische geuren van gerijpt fruit en kruiden.

Hoe verder met 'Vlucht Simulator'?

Een container op Noorderzon wordt het dit jaar niet. Omid denkt na over een looproute-voorstelling, bijvoorbeeld op een locatie als de Suikerfabriek. Verder denkt hij na over hoe de productie weer kan worden opgestart.

Omid voelt zich thuis in Groningen en heeft een relatie met een Iraakse. Hoe hun toekomst samen eruit komt te zien? Groter huis? Kinderen? Ik vraag hem of hij hun namen al achter een flard behang heeft geschreven...

Fotografie: René de Boer