Als choreograaf en theatermaker is Mohamed Yusuf Boss gewend om deel te nemen aan een voorstelling. Bij 'AFAR' gaat dat anders: hij danst niet mee, maar kiest er bewust voor om los te laten. Na de première vertelt Mohamed hoe hij dit ervaren heeft en hoe hij terugkijkt op het maakproces.
In de Nieuwe Kerk neemt Mohamed Yusuf Boss, samen met alle deelnemers van AFAR, stralend het slotapplaus in ontvangst. Daarna mengt iedereen zich tussen het publiek: er volgen felicitaties en ontmoetingen. Mohamed neemt ons mee de kerkzaal in, de trap op. Hier hebben we uitzicht op de ruimte en het Timpe-orgel.
Loslaten was nodig voor dit project
Normaal gesproken is Mohamed gewend om mee te spelen; in de voorstelling te zitten en bezig te zijn met de scènes. Voor deze productie heeft hij dat moeten loslaten en dat hielp om alles op de juiste manier neer te zetten: muziek, dans en de ruimte. Hiervoor was overzicht nodig.
"Ik moest het zelf kunnen zien. Als ik op het podium zou staan, zou ik het niet zien. Ik denk dat het er alleen maar beter op is geworden," vertelt Mohamed. Die keuze heeft dus goed uitgepakt.
Toch voelde het loslaten wel een beetje onwennig in het begin. Hij zegt hierover: "Tijdens de eerste scènes dacht ik: 'o, ik wil zo graag meedoen'. En ik vond het spannend, ook omdat het technisch gezien ingewikkeld is. Maar toen de tweede scène voorbij was, werd ik rustig en kon ik er echt van genieten."
Die zoektocht was heel mooi
Het maakproces voor AFAR begon een paar jaar geleden. Mohamed ontwikkelde een aantal pilots, ontdekte de mogelijkheden van de ruimte en leerde de Nieuwe Kerk, en de mensen rondom de kerk, beter kennen. Dat leverde mooie gesprekken op.
Daarnaast vervulde Mohamed allerlei rollen, zoals journalist, maker en coach. "Het was mooi om daarin te zoeken en die zoektocht was heel leuk. De groep heeft mij daarin bijgestaan en dat was heel fijn," stelt hij.
Alle bevindingen en emoties werden vervolgens omgezet naar dans en muziek. Mohamed: "We vertaalden fysiek: wat is de emotie? Wat gebeurt er, hoe adem je, wat voor lichaamshouding heb je in de emotie? Welke kleur en beweging horen daarbij? Hoe zet je die emotie: is het klein of heb je juist de ruimte nodig? Waar leg je jouw anker?"
Iedereen heeft ook een persoonlijke stap gezet
Bij de zoektocht komt ook een stuk kwetsbaarheid kijken. Waar kies je voor? De deelnemers hebben de keuze gemaakt om hier vol vertrouwen in te stappen. Iedereen heeft de tijd genomen en laat uiteindelijk zijn of haar kwetsbaarheid zien.
Op dat proces kijkt Mohamed met een gevoel van trots terug: "Het is interessant dat ze allemaal juist voor de kwetsbare gevoelens kozen en daarvoor gingen staan. Ze gingen dat aan, ook voor een publiek. Dat was mooi."
Acht weken lang werd gewerkt aan de solo's van de dansers Thomas, Shara en Juersson. "Stap voor stap zijn we daarmee bezig gegaan. Steeds meer openstellen en er staan," vertelt Mohamed. Deze ontwikkeling meemaken vindt hij heel tof, omdat het voor hem verdergaat dan: 'Wij gaan een show doen'. Het maakproces heeft iedereen wat opgeleverd.
Ook als je een andere taal spreekt, kun je een link leggen
Net als de dansers, vertellen de muzikanten een eigen verhaal, met hun eigen instrument en in hun eigen taal. Volgens Mohamed stemt dat tot herkenbaarheid. Het is mogelijk om jezelf terug te zien in de ander, zelfs als je niet dezelfde taal spreekt.
Dat is voor de makers ook een reden geweest om Shaolin te laten zingen in het Lingala, de taal van Congo, in plaats van in het Engels. "Het Lingala is juist een taal die heel veel mensen niet kennen. Als hier iemand in de zaal zit met een Congolese achtergrond, kan diegene denken: 'ik ben thuis', " licht Mohamed toe, "Ook als je het niet begrijpt, kun je - door het gevoel en de manier waarop hij zingt - de link leggen. Dat gebeurt op gevoelsniveau".
Iedereen stond er
"Waar ik het meest trots op ben, is dat iedereen echt zijn moment pakte. Dat vond ik het allermooiste. Ieder moment waarop dat gebeurde, werd ik blij," zegt Mohamed met een grote glimlach op zijn gezicht, "Maar ook die contactmomenten, dat stukje collectief, vond ik heel mooi om te zien. Ivan die met zijn saxofoon begint, Toon die dan samen met Shaolin begint, en dat ze elkaar aankijken... Ik zie hen dan gaan".
Hij glundert: "Iedereen stond er en je ziet: ze stijgen boven zichzelf uit. Daar ben ik heel trots op. Mij krijg je niet gelukkiger, denk ik." AFAR blijft een feest om te vieren.
Credits video
Beeld en montage voorstelling AFAR: OOSTBLOK.media / Lex Vesseur en Jelmer Buitenga
Beelden interview, montage reportage en afbeelding Mohamed Yusuf Boss: René de Boer
Redactie en interview: René de Boer en Ingrid de Vries
Tekst: Ingrid de Vries
Foto bij artikel: René de Boer
Makers 'AFAR'
Concept & choreografie: Mohamed Yusuf Boss
Creative producer: Jaukje van Wonderen
Dans: Thomas Krikken, Shara Maaskant, Juersson Hermanus
Muziek: Toon Bosch, Ivan Baryshnikov, Rosie Taekema, Nouschka van Schaik en Eeuwe Zijlstra
Zang: Shaolin Versachi
Componist: Toon Bosch
Techniek: Ronald Moerman
Dramaturgie: Merel Heering
Productie: Juul Huitema
PR & marketing: Hanne Staal
Scenografie: André Pronk
Artwork & design: Martijn Halie
Nog even dit
Onze artikelen zijn gratis en zullen nooit achter een betaalmuur verdwijnen. Voor theatermakers willen wij een onafhankelijk en levendig platform bieden: voor nu en in de toekomst. Donaties zorgen ervoor dat wij op lange termijn kunnen blijven investeren in het platform Theater050 en dat verhalen over theaterproducties belicht worden.
Betalen kan via onderstaande knop en je mag het bedrag zelf kiezen.
Bedankt voor je steun!
Kies het bedrag en doneer
'Elke generatie begraaft zijn vader'
Renée Langenhuijsen
Verhalen
Welke rol speelt familie als je een voorstelling maakt?
René de Boer
Reportage
