Illustere Figuren - Vaders 'Elke generatie begraaft zijn vader'

In het Grand Theatre bezoeken we de tweede try-out van 'Wie is toch die man die op zondag de vleesvervanger snijdt?' (a.k.a. 'Vaders') van Illustere Figuren. Daarna interviewen we Joachim Rümke en Zen Roorda over hun perspectieven en motivaties. Zij vertellen ons waarom 'doorgeven' en 'afwijzen' zulke belangrijke thema's zijn in het vaderschap.

Als we de zaal binnengaan worden we ontmoet door een beeld waaraan niemand ontsnapt: 'mijn, onze vader is overleden.' De zonen wassen het lichaam van hun held. In hun reacties schuilen de vele soorten vaders die zijn plaats hebben ingenomen. De een wrijft stoïcijns en hardnekkig de spons heen en weer, terwijl de ander aarzelt, alsof hij in tweestrijd is. Een derde weigert en kijkt weg, kropt zijn emoties op tot later, waar hij, donker en alleen, huilt. De tranen die de wereld lang heeft afgekeurd.

We begraven een icoon

"Iedere generatie probeert een stereotype vaderbeeld te begraven en iets nieuws te kiezen. We gaan op zoek naar een icoon dat we begraven," vertelt Zen. Toch blijkt dit onmogelijk.

Illustere Figuren is ingenomen met het idee van doorgeven, zowel genetisch als in de opvoeding. Zen: "We proberen los te komen, maar ieder van ons heeft iets meegenomen van zijn vader en worstelt daarmee op zijn eigen manier." Zo beïnvloedt de vader het kind en generaties na hem. Het ongeboren kind belicht dit gevoel in haar enthousiaste kreet: 'Papa, jij vindt alles lekker, dus ik vind ook alles lekker.'

Maar wat als iemand juist niet door wil geven? Wat als iemand het zo graag wil proberen, maar het lukt niet? Vaders behandelt al deze vragen.

Van Kruiwagen naar kruizak

Vaderschap en mannelijkheid zijn innig met elkaar verbonden. Dit thema staat centraal in Vaders. De vader is als een kruiwagen, de moeder als een slaapzak. De moeder biedt haar kind warmte en geborgenheid.

Via zijn vader kijkt het kind de wereld in. De vader draagt hem naar volwassenheid, emotioneel onbetrokken. "Mannen krijgen altijd te horen dat ze geen emoties moeten tonen, hard moeten zijn en een muur moeten opzetten," zegt Joachim, "Dit wordt doorgegeven van man tot man. Dit is iets destructiefs voor mannen, incapabel zijn om emoties te tonen".

Drieëntwintig jaar geleden vatte SIRE de vader samen in één enkele zin: Wie is toch die man die op zondag altijd het vlees komt snijden? 'Het is een afwezig iemand.' De vader van nu heeft vele facetten. Als er nu weer een reclame op televisie zou komen, wat voor zin staat er dan? "Ja, dat zou niet één zin zijn," concludeert Zen. "Dat zou zijn: Wie is toch die man die op zondag het vlees snijdt en ook op zaterdag misschien, of misschien die me op woensdag naar het voetbal brengt of die gewoon de hele week thuis is. Waarschijnlijk zou die reclame nu een half uur duren".

Vaders als inspiratiebron

Voor deze voorstelling haalt Illustere Figuren veel inspiratie uit hun eigen ervaringen. Het idee voor Vaders komt voort uit een persoonlijke relatie met het vaderschap, voornamelijk in het worden en het verliezen van een vader. "De helft van ons keek omhoog en zag daarboven niets. De andere helft keek naar beneden en daar was al iets. Dit hield ons erg bezig, en we vonden dat we er nu iets mee moesten doen," vertelt Zen.

Het vaderschap beïnvloedt alle aspecten van het leven, waaronder ook hun carrière. Zo werd Raymond Muller op de dag van de eerste repetitie zelf vader. Raymond bleef betrokken bij het maakproces, maar stond uiteindelijk niet op het podium. "De afwezige vader van vroeger is nu dus de afwezige acteur geworden. Dit is ergens wel een mooie parallel," grapt Zen.

Balans in het verwerkingsproces

Illustere Figuren staat bekend om zijn zelfspot en humor. In Vaders vindt de groep een balans tussen hun unieke stijl en het complexe thema van verlies. Hiervoor bedanken ze eindregisseur Hendrik Aerts, met wie ze voor het eerst samenwerken. Hendrik is volgens Illustere Figuren veel meer op zoek naar het integere, het kille, het esthetische.

Als advies kregen ze om op zoek te gaan naar de pijn die schuilt achter de lach. Humor is volgens Joachim essentieel voor het verwerkingsproces. "Het is een manier van omgaan met dingen die je worden voorgeschoteld."

De regie van Aerts als tegengewicht verrijkt het spel van Illustere Figuren. "Er was een hele fijne klik, want hij voelt goed aan wat wij willen en kunnen. Tegelijkertijd geeft hij er zodanig een draai aan dat het voor ons ook weer heel erg nieuw is. We zitten op nieuw terrein en het voelt echt als een uitdaging," concludeert Zen.

Het resultaat is een gelaagde voorstelling waarin gekeken wordt naar de vader als mens en waar emoties bespreekbaar worden gemaakt.

Foto's: © Froukje de Jong

---

Interview & tekst: Renée Langenhuijsen
Interview & eindredactie: Ingrid de Vries