'Je hebt een deur opengezet en kunt niet meer terug'

De voorstelling Narrow Spaces is bedacht door Hendrik Aerts, geïnspireerd op het boek Narrow Rooms van James Purdy. Ik ben niet bekend met deze schrijver en het boek. Ik word getriggerd door de beschrijving van de voorstelling en ben nieuwsgierig hoe de karakters aan elkaar verweven zijn. Ik bezoek de première en moet zeggen dat ik de voorstelling verrassend vind. Naakte mannen die door een hele berg zand rollen was niet iets dat ik vooraf bedacht had. Muziek met dans gecombineerd met scènes over liefde, verlangen en verraad.

In de aanloop naar de voorstelling Narrow Spaces zijn er al diverse sneak peeks geweest. Zo zijn de uitkomsten van een aantal residentieweken vorig jaar al vertoond in twee scènes op festival Noorderzon. Deze waren allemaal onderdeel van de voorbereiding voor de voorstelling. Deze losse scènes komen nu allemaal samen.

Ik vraag Hendrik Aerts het hemd van het lijf (wel zo toepasselijk gezien de voorstelling) over zijn maakproces. Hendrik heeft veel boeken gelezen van James Purdy en draagt vaak het boek Narrow Rooms bij zich. Uiteindelijk kwam hij een regisseur tegen die een voorstelling maakt met twee homostellen, maar eigenlijk geschreven was voor twee heterostellen. Dit was het moment dat Hendrik voelde dat er meer voorstellingen met als thema homoseksualiteit gemaakt moesten worden. "Ik denk dat ik nu ook pas de moed had om het te kunnen maken, als gay leer je toch een beetje om onzichtbaar te zijn."

Hendrik vindt het belangrijk dat hij de voorstelling niet maakt vanuit een predikantenrol of om op de barricades te staan, maar dat het echt gaat om liefde tussen mannen. "Als je naar het theateraanbod kijkt, voel je je dan natuurlijk als gayman eigenlijk constant ondergewaardeerd, we komen altijd bij hetzelfde uit zoals Angels in America. We hebben zoveel Shakespeare en Greek tragedies gezien op man en vrouw relaties." Door deze samenloop van omstandigheden heeft Hendrik besloten dat het nu tijd was om deze voorstelling te maken. "Ik wil hier nog veel meer van gaan doen in de toekomst. Dat is altijd spannend, je hebt een deur opengezet en je kan dan niet meer terug. Dat kun je wel doen, maar dan ben je jezelf voor de gek aan het houden."

Tijdens de lessen die Hendrik geeft op de toneelschool merkt hij ook dat veel onderwerpen en gesprekken over diversiteit en inclusiviteit gaan. "Wat betekent dat precies? Die meerstemmigheid waar we natuurlijk constant naartoe willen. Die verbreding van perspectieven zijn gesprekken die nu zo bezig zijn." Hij geeft aan voor nieuw werk wakkerder geworden te zijn. "Ik ben ontroerd, ik voel mij met deze voorstelling ontzettend gerepresenteerd op de vloer." Polarisatie is ook iets wat Hendrik erg bezighoudt. "We hebben ontzettend veel gemeen, waarom praten wij altijd over de verschillen tussen zwart, wit, hetero en gay? Iemand die gay is, wil hetzelfde als een hetero: liefde en vastgehouden worden. Het is niet omdat ik naast een man wakker word, ik anders ben dan jij."

De voorstelling draait om tegenstellingen. Volgens Hendrik zijn we niet alleen goed of slecht, omdat je alle kanten in je hebt. Je bent niet alleen lief, maar je bent het allemaal. "Dat moraliseren van de goede mens, ik vind dat soms nog ingewikkeld. Alsof er geen ruimte mag zijn voor het donkerder, terwijl die er ook is. Dus die tegenstellingen zijn misschien wel minder tegenstellingen dan we denken." Oef, hier moet ik even over nadenken, want dit is best wel diep allemaal. Het spannendste van een première vindt Hendrik niet de recensies achteraf, maar of de voorstelling overeenkomt met hoe hij het in zijn hoofd heeft en de reacties in de zaal.

Op mijn vraag of er autobiografische elementen in de voorstelling zitten, moet Hendrik even nadenken, hij vindt dat het werk van Purdy toch een vorm van religie bevat. "Hoeveel parodie hij eigenlijk op die religie projecteert, hij zit gewoon Judas erin te verwerken." Dat beklemmende, geen referentiekader hebben herkent Hendrik heel erg in het boek van Purdy. Hendrik heeft zich zelf drie jaar geleden laten uitschrijven bij de kerk.

Hendrik is al voorzichtig bezig met het voorbereiden van een nieuwe voorstelling dat ook met intimiteit te maken heeft. We kunnen dus zeker nieuw werk verwachten. Ook vindt hij de boeken Ik ben Elijah Trush en De gewaden der levenden van Purdy erg mooi. Hier wil hij in de toekomst misschien ook nog iets mee doen. Deze boeken zijn ook categorie zwaar drama, een thema dat bij Hendrik toch regelmatig terugkomt.

Ik vraag hem of hij nog iets wil toevoegen aan het interview en Hendrik wil graag benadrukken dat hij erg trots is op iedereen die aan deze voorstelling meewerkt en dat het een heel mooi team is. Het geheel vind ik mede door de lichteffecten indrukwekkend.

Makers

Concept/regie: Hendrik Aerts
Tekst: Nic Bruckman
Muziekcompositie: Marko Ivic
Performance: Benoît Couchot, Marko Ivic, Mika de Pee, Sander Plukaard
Choreografie: Manuel Paolini
Scenografie en licht: André Pronk
Dramaturgie: Ricarda Franzen, Lotte Oostenga (stage)
Kostuums: Clara Franke
Scenografie assistent: Livia Ribichini
Literair adviseurs: dr. Looi van Kessel, dr. Maria Cecilia Holt
Dramaturgisch advies: Ira Judkovskaja
Techniek: Merijn Boers en Jelle Rebel
Productie: Annemarie Venema, Agnese Fiocchi
Foto's: Oostblok media en Sjoerd Derine

Eerdere artikelen over Narrow Spaces

Rauw, kwetsbaar en intiem, Noorderzon 2022, Ingrid de Vries, 24-08-2022
Naakt, naker, naaktst, moON Productions biedt een kijkje in het maakproces van Narrow Spaces, Dio van Velden, 24-10-2022

^{Foto's: © Oostblok Media, stills uit Narrow Spaces, moON Productions / Hendrik Aerts}

Suzanne Atema

23-06-2023